DC&PT - Thời Sự 2019
Việt Nam
nên nói thật với Trung Quốc
về
đường cao tốc Bắc Nam
Nguyễn Trung
Dư luận rộng răi trong cả nước
đang lo lắng quan tâm đến việc có thể mời
nhà thầu Trung Quốc tham gia xây dựng đường
cao tốc Bắc Nam.
Nơi này nơi khác trong cả nước đă có những
tiếng nói quyết liệt: Nếu
Chính phủ để TQ tham gia xây dựng cao tốc Bắc
Nam, chúng tôi sẽ xuống đường biểu t́nh phản
đối!..
Trên một số phương tiện
truyền thông đă có nhiều ư kiến b́nh tĩnh, phân tích
thấu đáo, đầy thện chí của những người
am hiểu vấn đề và nặng ḷng v́ đất nước
– với kết luận: Không nên để nhà thầu TQ
tham gia xây dựng đường cao tốc Bắc Nam, v́
VN đă có quá nhiều kinh nghiệm cay đắng với nhà
thầu TQ, v́ nguy cơ can thiệp sâu vào nội bộ nước
ta, v́ sẽ chỉ gây thêm nỗi bất b́nh của nhân dân
rất không có lợi cho chính quyền, sẽ thêm ngờ vực
chính quyền, và sẽ chỉ tích tụ thêm bất lợi
mới cho quan hệ Việt – Trung… V… v…
Không thể xếp những tiếng
nói yêu nước, có lư có lẽ, cảnh báo trước và rất
xây dựng nêu trên là của những thế lực thù địch
được. Nếu cố t́nh gán ghép như vậy sẽ
có nghĩa coi nhân dân là thù địch, hoặc tự ḿnh biến
thành thù địch của nhân dân. Làm như thế, đất
nước sẽ chỉ thêm rối bời những chuyện
lẽ ra nên tránh. Làm như thế chỉ tạo thêm mối
nguy mới cho đất nước, c̣n ai được
lợi?..
Vậy Đảng và Nhà nước –
gọi tắt ở đây là lănh đạo – nên nh́n lại
đầu đuôi của sự việc, với ư thức
tiên trách kỷ hậu trách nhân,
rồi dựa vào đấy lo liệu công việc.
Trước hết phải nói nỗi
đau hay nỗi buồn lớn: Đất nước
độc lập thống nhất 43 năm, tiến hành
công nghiệp hóa hiện đại hóa đă 30 năm, mà
đến hôm nay vẫn chưa có một hệ thống
giao thông vận tải phát triển, chưa tự xây được
một con đường sắt Bắc – Nam đáp ứng
đ̣i hỏi một nước công nghiệp hóa, chưa
có một đường bộ cao tốc Bắc – Nam như
thế…
Trong khi đó mọi nguồn lực
trong ngoài và mọi của cải nước ta huy động
được cho 30 năm CNH-HĐH (1986-2016) không thể
nói là nhỏ, riêng kiều hối đă lên tới hàng
trăm tỷ USD... Cách đây đă lâu, lục lọi số
liệu thống kê của các nơi, của UNDP, UNCTAD, của
Hàn Quốc… tôi đă đi đến kết luận: Nguồn
lực huy động được
cho 30 năm công nghiệp hóa của VN tính theo đầu người
nhiều hơn của Hàn Quốc thời 1960-1988 với
cùng cách tính như vậy chí ít là khoảng gấp đôi, hoặc
là hơn – đáng chú ư là thời kỳ này Hàn Quốc rất
dè dặt trong việc huy động FDI, có thể v́ ư chí tự
lực tự cường, hoặc v́ những nghi ngại
nào đó.
Hàn Quốc từ 1988 trở thành NIC
(nước mới công nghiệp hóa) với đúng nghĩa.
C̣n nước ta hôm nay vẫn chưa
thể trở thành NIC. Một trong những dẫn chứng
cụ thể là đến hôm nay ta vẫn chưa tự
làm nổi đường sắt Bắc – Nam và đường
cao tốc Bắc – Nam! Cái gốc của yếu kém này không
phải v́ nước ta nghèo và lạc hậu, mà trước
hết v́ lănh đạo làm việc theo nhiệm kỳ, nên
không thể có cái nh́n công việc của đất nước
là trường kỳ! Bây giờ thật khó quy kết cho
ai là người phải chịu trách nhiệm về yếu
kém này – v́ chế độ chính trị của nước
ta không có “trách nhiệm giải tŕnh” theo luật định.
Vậy chỉ c̣n cách Đảng là người lănh đạo
toàn diện và tuyệt đối, nên phải đứng
ra nhận lỗi về ḿnh trước đất nước,
để rút kinh nghiệm ngay tức khắc.
Ngay trong quyết định xây dựng
đường cao tốc Bắc – Nam như đang xúc tiến
(được hiểu là quyết định của Bộ
Chính trị), đă được Quốc hội phê duyệt,
v́ không có đủ thông tin, nên tôi chia sẻ với nhiều
phân vân của bạn bè ḿnh về chủ đề này (nhiều
ư kiến cụ thể đă được đưa lên
các phương tiện truyền thông), bản thân tôi
cũng đang lo lắng nhiều điều. Nhất là nước
ḿnh đang có nhiều nợ, làm ra không đủ chi, ngân
sách thường xuyên bội chi và thuộc vào nhóm nước
đang phát triển có tỷ lệ cao nhất về thu
ngân sách so với GDP (nghĩa là tận thu), ngoại thương
thường xuyên nhập siêu lớn hàng chục năm nay,
khả năng trả nợ rất ngặt nghèo, cứ
đi vay tiếp để làm cái này cái kia có ổn không? Có
c̣n cách nào khác không?
Làm đường cao tốc Bắc
– Nam như đă duyệt không biết đă được
tính toán thấu đáo mọi bề không, hay là bây giờ thấy
cần (hay muốn) đường cao tốc là quyết
luôn, mọi việc khác tính sau!? Vốn ở đâu, vay trả
thế nào? Đoạn nào trước, đoạn nào sau, xắp
xếp thế nào là kinh tế nhất và hợp lư nhất,
đă tận dụng được những đoạn
cao tốc hay những con đường khác sẵn có hay chưa,
những cảng biển suốt chiều dài đất nước,
v… v…? Quy hoạch đường cao tốc như hiện
có đă tính đến quy hoạch đường sắt
Bắc – Nam hay chưa, hay là quy hoạch nọ sẽ lại
đè lên quy hoạch kia? Hệ thống đường xá
toàn vùng Nam Bộ hiện nay nói chung là bức bách nhất so
với sức phát triển kinh tế năng động nhất
đất nước của vùng này, có nên ưu tiên tập
trung sức vào đây không, nơi nào có thể dăn được
(kể cả phần nào của dự an cao tốc Bắc
– Nam) để tập trung cho ưu tiên này? Vân vân…
Tại sao đến bây giờ vẫn
chưa nh́n lại đă CNH sai như thế nào, tổn thất
và lăng phí ra sao? Tại sao đến bây giờ hăy c̣n quá thiếu
những chủ trương chính sách cởi trói, phát huy mọi
sức lực – dù là chất xám hay vật chất – của
đất nước để ngày càng tự làm được
nhiều công tŕnh…
30 năm công nghiệp hóa rồi mà hôm
nay vẫn cứ phải đi xin ODA. 30 năm CNH-HĐH rồi
mà kinh tế đất nước chủ yếu vẫn
do FDI và ảnh hưởng của bên ngoài dẫn dắt,
ta chưa thể h́nh thành được một nền công
nghiệp của chính ḿnh, tự ta chưa làm chủ được
con đường phát triển của ḿnh. 30 năm CNH-HĐH
rồi mà đất nước vẫn phải lo cho dân
ḿnh càng đi làm thuê được ở nhiều nơi
càng đỡ căng thẳng cho trong nước, về
nhiều mặt đất nước đang biến thành
nước cho thuê để hứng lấy những thứ
biến nước ta thành “băi thải công nghiệp” cho các
bên nước ngoài; loại doanh nghiệp FDI công nghệ
cao ở nước ta có lẽ chưa đếm hết
đầu các ngón tay, và ở đây ta cũng vẫn đi
làm thuê là chủ yếu!.. V… v…
Trên hết cả, v́ sao 30 năm
CNH-HĐH rồi mà ở nước ta vẫn c̣n quá nhiều
tính ỷ lại, thụ động, thái độ / tâm lư
phải cầu cạnh thiên hạ.., trong khi đó quá thiếu
trí tuệ, ư chí và bản lĩnh để đất nước
tự lực tự cường như những nước
NICs đă làm được? Đây chính là câu hỏi Đảng
và Nhà nước phải tự hỏi ḿnh! Và phải hỏi
cả nhân dân, để Đảng và Nhà nước t́m ra được
câu trả lời chuẩn xác cho chính ḿnh.
Chịu khó và nghiêm túc nh́n lại ḿnh
như nêu trên, có thể sẽ có thêm được những
suy nghĩ cần thiết cho việc xem xét nên xúc tiến dự
án đường cao tốc Bắc – Nam hiện nay như
thế nào. Nếu cần th́ duyệt lại!
Tôi c̣n dám đi xa tới mức: Trả
lời được những câu hỏi nói trên, có lẽ chỉ
trong ṿng 3 – 5 năm tới nước ta sẽ hoàn toàn có thể
tự ḿnh có nguồn lực đủ cho xây dựng đường
cao tốc Bắc – Nam và đồng thời cũng có trong
tay quy hoạch đường sắt Bắc – Nam hiện
đại – có thể bằng một phần rất lớn
vốn huy động trong nước. Hơn thế nữa,
làm được như thế, Đại hội XIII sắp
tới của ĐCSVN sẽ có được gợi ư và
một sức sống hoàn toàn khác như ĐCSVN hôm nay
đang là.
*
Bây giờ xin có đôi điều
về nhà thầu TQ đối với đường cao tốc
Bắc – Nam.
Cả 2 nước cùng nhau hội nhập
quá tŕnh toàn cầu hóa kinh tế thế giới bao nhiêu
năm nay rồi, bây giờ VN nói:
-
Mong các
nhà thầu TQ đứng ngoài và thông cảm cho!..
Nói như thế không sao lọt tai
được, vừa phi lư, vừa chẳng khớp ǵ với
quan hệ đối tác chiến lược và toàn diện
giữa 2 nước – mà về nhiều mặt so với
các đối tác khác của nước ta có được
th́ TQ đang giữ vị trí số 1, thậm chí c̣n trên cả
số 1 – v́ cho đến nay chưa có đối tác chiến
lược và toàn diện nào được VN ưu đăi
nhiều khi quá mức cho phép như đối với TQ!
Làm sao bây giờ?
Hơn nữa, Tuyên bố chung giữa 2 Tổng bí thư
của 2 nước ngày 13-11-2017 ghi: “…5.
Hai bên cho rằng, hai nước Việt Nam và Trung Quốc
là láng giềng và đối tác hợp tác quan trọng
của nhau, đều đang trong giai đoạn then
chốt của cải cách phát triển, sự phát triển
của nước này là cơ hội của nước kia…
… … ... 5.4.(i) Việt Nam hoan nghênh và ủng hộ việc
triển khai sáng kiến "Vành đai và Con
đường" nhằm thúc đẩy hợp tác cùng
có lợi, liên kết kinh tế giữa các nước và
kết nối khu vực, đóng góp tích cực cho ḥa b́nh,
ổn định và phát triển thịnh vượng
của khu vực và thế giới; sẵn sàng cùng Trung Quốc
thực hiện tốt văn kiện hợp tác về
kết nối "hai hành lang, một vành đai" và
"Vành đai và Con đường" đă kư kết,
sớm xác định các lĩnh vực ưu tiên,
phương hướng trọng điểm và dự án
hợp tác cụ thể, phù hợp với lợi ích,
khả năng và điều kiện của mỗi
nước, thúc đẩy kết nối về chính sách,
hạ tầng, thương mại, vốn và con
người, tạo điều kiện để nâng cao
chất lượng hợp tác chiến lược toàn
diện giữa hai nước…. … Phía Việt Nam tuyên
bố chấp thuận nguyên tắc thành lập Chi nhánh Ngân
hàng Nông nghiệp Trung Quốc tại Hà Nội, khuyến
khích các tổ chức tài chính của hai bên ủng hộ
việc huy động vốn cho các dự án hợp tác
đủ điều kiện. Triển khai tốt các
khoản tín dụng Trung Quốc cung cấp, tạo
điều kiện để sử dụng các nguồn
vốn của Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ
tầng Châu Á (AIIB) để triển khai các dự án
kết nối cơ sở hạ tầng. … … Phía Trung Quốc
sẽ tạo điều kiện thuận lợi
để Việt Nam tiếp cận các nguồn vốn
ưu đăi của Trung Quốc và các nguồn vốn khác
theo các quy định liên quan. … ……”
Vậy làm sao mời nhà thầu TQ
đứng ngoài được?
Xin nhắc lại chuyện cũ: Việc
khai thác bauxite Tây Nguyên bị cả nước phản
đối, thế nhưng đề tài này đă được
ghi vào Tuyên bố chung và Thông cáo chung của 2 Tổng bí thư
2 nước, nên không thể rút lại được. Phía
ta vẫn phải thực hiện – dù mới ở mức
thí điểm 2 nhà máy alumina, nhưng đă mang thêm nợ mới
trên 1 tỷ USD (ước khoảng 1,2 – 1,5 tỷ USD nếu
tính đủ, đội giá lên rất nhiều so với
duyệt thầu lúc đầu), đang thua lỗ, nghiêm trọng
hơn nữa là Tây Nguyên phải thường trực treo
trên đầu ḿnh quả bom môi trường nổ chậm
“bùn đỏ”, uy hiếp cả vùng đồng bằng dưới
chân núi!
Xin
lưu ư, nói năng lôi thôi gạt nhà thầu TQ trong vụ
đường cao tốc Bắc – Nam, nếu muốn, TQ
có thể trả đũa, ta có chạy đằng trời
cũng không thoát!
Hăy thử tính nợ đă vay và t́nh h́nh ta từ hàng chục
năm nay liên tục nhập siêu từ TQ! Hăy thử suy
nghĩ 60 – 70% nguyên liệu cho công nghiệp gia công của nước ta hiện nay
là nhập từ TQ. Xin đừng quên TQ cũng là 1 trong những
nước nhập khẩu lớn nhất của nước
ta. Chỉ cần TQ v́ lư do kỹ thuật thông quan với tốc
độ chậm một chút, là xe tải chở nông phẩm
xuất khẩu của ta sẽ chết dí nhiều ngày hoặc
thậm chí cả tuần vài chục cây số trước
cửa khẩu! Bây giờ ta c̣n phải nhập cả
điện từ TQ nữa! C̣n ngoài Biển Đông? V… v…
C̣n nhiều thứ khác nữa, hữu h́nh và vô h́nh, v… v…
Nếu TQ muốn trả đũa, trong trường hợp
này nhân dân VN mới là người có tiếng nói cuối
cùng, sẽ quyết định tất cả, sẽ thay
đổi tất cả!
Hôm nay mới nói lên những thách thức kể trên là quá
chậm, nhưng đấy là sự thật. Lẽ ra phải
làm cho toàn dân thấy được từ mấy chục
năm nay rồi! Lẽ ra từ mấy chục năm nay
lănh đạo phải đưa thêm vào những tính toán
khác, chiến lược khác bảo tồn cuộc sống
của đất nước!..
Mấy chục năm nay Đảng và Nhà nước cứ
một bề chịu để cho đất nước
ta sống thụ động, và một bề cam chịu
đựng những thách thức như thế để sống,
- nhẹ th́ phải nói là thất sách! Đúng tầm của
sự thật th́ phải nói: Không thể chấp nhận
được!
Mà chấp nhận cho nhà thầu TQ tham gia cao tốc Bắc
– Nam th́ mất dân, lỡ tay sẽ c̣n dẫn tới mất
nước, càng không được!
Cứ chấp nhận nhà thầu TQ, nếu dân phản
đối th́ sẽ trấn áp đến cùng để làm
bằng được? – xin cứ nghĩ đi! Giả thử
làm được như thế, sớm muộn, cuối
cùng cũng sẽ dẫn đến mất dân lớn hơn,
rồi cũng mất nước, và chung cuộc vẫn là
sẽ mất tất cả trong ô nhục!
Làm sao bây giờ? Tại sao nhất thiết cứ phải
có con đường cao tốc Bắc – Nam vào lúc này để
tự gây khó muôn bề cho đất nước ḿnh như
thế này? Có khác ǵ tự sát không? Chậm vài ba năm nữa,
dăm năm nữa, chục năm nữa đất nước
có v́ thiếu cao tốc này mà chết được không? Nếu
chưa có cao tốc này th́ ai chết? Không có cách nào hoăn lại
được hay sao?..
Đề nghị lănh đạo hăy cân nhắc thấu
đáo.
Hay là ta chỉ thực hiện cao tốc này từng phần
bằng cách tự làm lấy, theo nguồn vốn trong nước
và nước ngoài ta tự huy động được,
chẳng phải mời ai tham gia đấu thầu cả!
Chậm một tư nhưng chậm chắc, và ta sẽ trưởng
thành lên nhanh hơn, nhất là tránh được chắc
chắn họa lớn cho đất nước. Thực
ra đă đến lúc nước ta phải tự đứng
lên làm các công tŕnh loại này, cái ǵ biết chưa đủ
th́ học thêm, mua thêm know how, công nghệ mới, kỹ thuật
mới! Làm thân phận cây tầm gửi như 30 năm
CNH-HĐH vừa qua là quá đủ rồi! Thay đổi
các thể chế cần thiết để ta tự đứng
lên làm bằng được như vậy!
Ai cho vay cũng được, kể cả vốn của
TQ; vay nước nào cũng phải cho đúng các chuẩn
mực quốc tế, và đúng với nghĩa: Vay để
ta tự làm lấy từ A-Z, và ta phải đủ
năng lực quản lư nguồn vay này bằng luật
pháp và các quyền thuộc chủ quyền của ta, không
để cho tiền vay này thao túng nước ta về bất
kỳ phương diện nào, thực hiện bằng được
công khai minh bạch và trách nhiệm giải tŕnh để
ngăn chặn mọi can thiệp của mọi quyền
lực khác nhau!
Cũng nên vận động trí tuệ của nhân dân có
hiến kế nào khác nữa không!
Để ngăn chặn mọi ác ư – không loại trừ
bất kỳ từ bên nước ngoài nào, kể cả
TQ, nước ta nên nhân dịp này nói thật với TQ tất
cả những điều tôi đă viết ra trên đây,
để làm cho TQ hiểu tại sao ta phải lựa chọn
con đường tự quyết định làm lấy
cao tốc này, hoàn toàn không phải v́ lư do chống TQ, mà chỉ
v́ không muốn có thêm những sự việc làm tổn thương
mối quan hệ này rất quan trọng đối với
VN.
Nói rơ, nói thật, không giấu diếm những bài học,
những kinh nghiệm đau đớn trong hợp tác Việt
– Trung, nói thẳng thắn những sai lầm và thiếu
sót của cả hai bên (chủ yếu phía ta là nhân nhượng
quá đáng, phía TQ là lấn tới quá đáng) – v́ thực tế
tiêu cực này chẳng mảy may đúng với nghĩa
đối tác chiến lược toàn diện mà 2 nước
đang muốn thiết lập. Nhất là phải nói cho
phía TQ biết rơ là phía ta đă kiên tŕ, đă nhẫn nhục
hết mức có thể, chỉ v́ muốn ǵn giữ đại
cục quan hệ Việt – Trung. Nhưng nếu các doanh nghiệp
TQ vẫn giữ cách làm ăn với ta như hiện nay,
nhà nước TQ cứ uy hiếp nước ta trên Biển
Đông như thế này, th́ không thể đem lại kết
quả cả 2 bên mong muốn. Nói cho phía TQ biết nhân dân
ta rất kiên tŕ chịu đựng, nhưng sự thật
là sự bức xúc rất chính đáng của nhân dân VN về
những hiện tượng tiêu cực trong quan hệ 2 nước
phải được nh́n nhận đúng đắn, v́ ở
cả 2 nước: Nhân dân mới là người trực
tiếp xây dựng nên quan hệ 2 nước bền đẹp.
Ta cũng nên công khai hóa những quan điểm của lẽ
phải này của ta nói với TQ cho cả thế giới
biết. Bởi v́ không có ǵ đúng đắn hơn, mạnh
mẽ hơn và đi được vào ḷng người hơn
sự thật.
Cũng nhân dịp này, trong thế giới sang trang hôm
nay, có lẽ Việt Nam nên dựa vào nhân dân ḿnh xây dựng nên
một nền ngoại giao và mọi mối quan hệ quốc
tế dựa trên tính đúng đắn của sự thật!
Một con người, một quốc gia có trí tuệ và mạnh
mẽ mới có thể xử sự như vậy với
sự thật!
*
Xin nhắc lại câu chuyện mọi người
đều biết: Cố Thủ tướng Vơ Văn Kiệt
giữa lúc chuẩn bị đi Hà Lan để t́m hiểu
việc quốc gia này trong những điều kiện rất
ngặt nghèo của tự nhiên chung sống với biển
như thế nào; bạo bệnh đă cản trở công
việc của ông!
Người dân, nhất là dân Nam Bộ hàng năm phải
chung sống với lũ, vô cùng thương tiếc con người
v́ nước v́ dân này đă đành, song cảm phục ông
hơn nữa v́ tấm ḷng của ông lo cho dân không phải
chỉ có t́nh yêu thương, mà c̣n bằng cả tầm
nh́n ông luôn t́m cách rộng mở cho ḿnh, không bao giờ chịu
dừng lại ở những ǵ ông đă biết.
Sự thật là hàng chục
năm trước khi chuẩn bị cho chuyến đi Hà
Lan, Vơ Văn Kiệt đă bị kỳ tích chung sống với
biển của quốc gia này hớp hồn! Nhất là khi
ông được nghe – chứ chưa được đến
tận nơi để thấy – những thành tựu trị
biển Hà Lan có được hôm nay là công sức của
trí tuệ và lao động hàng trăm năm mới tạo
nên được, ông càng nóng ruột – giữa những lúc
ông tranh luận tại chỗ, nhễ nhại mồ hôi
ngoài trời dưới cái nắng đồng bằng Nam
Bộ, với các chuyên gia: xây hay không xây các đập chặn
nước mặn, làm nhà chống lũ cho dân theo mẫu
nào…
Nhân nói về đường
cao tốc, kỳ lạ, chính Vơ Văn Kiệt chứ không
phải chuyên gia cầu đường nào là người
khởi xướng việc xây dựng đường ṃn
Hồ Chí Minh thành con đường cao tốc ở vùng
này… Ông c̣n nhiều công tích khác nữa trong những lĩnh vực
quan trọng khác…
Không phải nhiều lời, có thể thấy ngay: Yêu nước,
yêu dân và tầm nh́n – những phẩm giá này làm nên con người
Vơ Văn Kiệt không có tư duy nhiệm kỳ! Quan trọng
hơn thế nữa, những phẩm giá này làm nên Vơ
Văn Kiệt của mọi t́nh huống đất nước
bị thách thức quyết liệt nhất!
Đất nước trong
thế giới sang trang hôm nay đang đứng trước
những thách thức quyết liệt nhất! Đất
nước cần hơn bao giờ hết những phẩm
giá Vơ Văn Kiệt như vậy ở mỗi người
được dân nuôi bằng tiền thuế của ḿnh,
và được dân gửi gắm những công việc phải
làm v́ nhân dân, v́ đất nước!
Hà nội - Vơng Thị, ngày 07-04-2019
T
Trích: Viet-studies 08.04.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt