DC&PT - Thời Sự 2019
Cá Voi Xanh: V́ sao ông Trọng cười
như
‘địa chủ được mùa’?
Chẳng hề ngẫu
nhiên bởi ngay sau khi kết thúc cuộc gặp
thượng đỉnh Mỹ - Triều ở Hà Nội
vào cuối tháng 2 năm 2019, đặc biệt ngay sau khi
kết thúc cuộc gặp Trump - Trọng mà chỉ
được thông báo là chào hỏi xă giao, báo chí Việt
Nam đă ồn ào đưa tin ‘khởi động dự
án khí Cá Voi Xanh trong năm 2019’.
Đây là lần thứ hai
trong ṿng ba tháng qua, Tập đoàn Dầu khí Mỹ ExxonMobil -
một đối tác của Tập đoàn Dầu khí
Việt Nam (PVN) trong dự án khai thác mỏ khí Cá Voi Xanh,
nằm ngoài khơi Quảng Nam, Quảng Ngăi, có trữ
lượng đến 150 tỷ mét khối - quay trở
lại Việt Nam sau một thời gian vắng bóng mà
đă gây ra dư luận ồn ă, thậm chí nhiều
người c̣n lo ngại rằng trước một
sức ép gia tăng đáng kể từ Bắc Kinh,
ExxonMobil có thể ‘mất tích’ theo đúng cái cách mà Repsol -
đối tác trong liên doanh với Việt Nam khai thác mỏ
dầu khí Cá Rồng Đỏ - đă từng mất tích
thật sự kể từ tháng 7 năm 2017 đến gần
đây.
V́ sao ExxonMobil quay
lại?
Trong bối cảnh ngân sách
Việt Nam đang nhanh chóng cạn kiệt và đặc
biệt đang quá thiếu ngoại tệ để trang
trải nợ quốc tế – lên tới 10 - 12 tỷ
USD/năm – và để phục vụ cho nhu cầu
nhập khẩu hàng hóa từ các nước, đồng
thời phải bảo đảm dự trữ ngoại
hối, 60 tỷ USD dự kiến khai thác được
từ dự án dầu khí lớn nhất của Việt
Nam là Cá Voi Xanh (con số dự đoán mới nhất
được nêu ra bởi chính quyền Việt Nam,
gấp đến 3 lần con số dự đoán
trước đây là 20 tỷ USD) - được xem là giá
trị rất đáng để giới chóp bu Việt Nam
tỏ một chút can đảm trước “bạn vàng”
Trung Quốc.
Lần đầu tiên
ExxonMobil vào Việt Nam là tháng Giêng năm 2017. Kể từ
khi Trung Quốc tuyên bố “đường Lưỡi Ḅ”
9 đoạn chiếm tới 90% diện tích Biển
Đông, nhiều hăng dầu khí khác của Mỹ đă
bỏ cuộc trước áp lực từ Trung Quốc.
Nhưng ExxonMobil vẫn tiếp tục thăm ḍ và tập
đoàn này đă phát hiện mỏ khí đốt lớn
nhất của Việt Nam từ trước đến
nay, nằm cách đất liền khoảng 100km.
Vài tháng trước Hội
nghị thượng đỉnh kinh tế APEC Đà
Nẵng 2017, ExxonMobil đă được Hà Nội bật
đèn xanh cho việc thông báo chính thức khởi
động dự án đầu tư khai thác khí đốt
tại mỏ Cá Voi Xanh. Khi đó, báo chí nhà nước
đă hoan hỉ như thể “sống lại” sau vụ
Băi Tư Chính tháng Bảy năm 2017 - khi Repsol, công ty liên doanh
với PetroVietnam để khai thác dầu khí tại khu
vực này, đă bị vài trăm tàu Trung Quốc bao vây và
gây sức ép đến nỗi cuối cùng Repsol phải
lặng lẽ rút lui khỏi Băi Tư Chính, trong lúc toàn
thể Bộ Chính trị lẫn Bộ Quốc pḥng
Việt Nam ngậm tăm lẫn ngậm đắng
nuốt cay v́ “có tiền trong túi mà không lấy
được”.
Nhưng một biến
cố đă xảy ra vào ngày 7/11/2017 - trùng với thời
gian Tổng thống Trump dự Hội nghị APEC Đà
Nẵng. Khi đó, ExxonMobil đă mang lại nỗi thất
vọng lớn lao cho giới chóp bu Việt Nam: Chủ
tịch Liam Mallon của Công ty Phát triển ExxonMobil tuyên
bố sẽ hoăn dự án hợp tác với Việt Nam trên
biển Đông tới năm 2019, với lời giải
thích rất cô đọng: “chúng tôi cần phải
đạt được một số thỏa thuận
cụ thể” trước khi triển khai đầu
tư chính thức.
Cũng khi đó, một
số đánh giá đă giả thiết về nguyên nhân
chủ yếu và có thể là duy nhất của việc
phải hoăn dự án có thể là Trung Quốc gây sức ép
mà đă khiến Việt Nam có thể phải điều
đ́nh để ExxonMobil tạm ngừng khai thác mỏ Cá
Voi Xanh.
Đến tháng Ba năm
2018 khi xảy ra vụ Repsol phải lần thứ hai liên
tiếp rút khỏi mỏ Cá Rồng Đỏ do Bắc
Kinh chèn ép, giả thiết trên đă biến thành thực
tế và được xác nghiệm một cách sống
sượng: vẫn là “đối tác chiến lược
toàn diện lớn nhất của Việt Nam” là Trung
Quốc đă nhảy bổ vào nhà của giới chóp bu
Việt Nam để đ̣i không được hợp tác
với Mỹ mà phải hợp tác với Trung Quốc
để khai thác dầu khí.
Đến tháng Tư
năm 2018, lần đầu tiên ExxonMobil đă phải lên
tiếng liên quan đến mỏ Cá Voi Xanh. Tuy không xác
nhận về một sức ép của Trung Quốc đối
với mỏ dầu khí dồi dào trữ lượng này,
ExxonMobil vẫn khẳng định kế hoạch và
lộ tŕnh sắp tới - một biểu hiện cho
thấy tập đoàn này không mấy lo ngại cho dù
Bắc Kinh sẽ làm những động tác nhằm
bắt buộc ExxonMobil phải rút khỏi mỏ Cá Voi Xanh
như đă khiến Repsol phải rút khỏi mỏ Cá
Rồng Đỏ.
Trước đó, tập
đoàn Mỹ này từng khẳng định rằng
dự án này “không nằm ở vùng có tranh chấp”, và
rằng “chủ quyền là vấn đề chỉ các
chính phủ mới có thể quyết định”.
Rất có thể, sự
tự tin của ExxonMobil khi lên tiếng về mỏ Cá Voi
Xanh phát xuất từ sự hiện diện của hàng
không mẫu hạm USS Carl Vinson của Mỹ cập
cảng Đà Nẵng vào đầu tháng Ba năm 2018,
nằm trong chiến lược tăng cường sự
hiện diện của Mỹ tại Biển Đông và
sẵn sàng đối đầu với hải quân Trung
Quốc, và sau đó là sự có mặt của Bộ
trưởng Quốc pḥng Mỹ Jim Mattis ở Việt Nam
vào tháng 10 năm 2018.
“Mỹ sẽ hợp tác
khai thác dầu khí ở Biển Đông dù có Trung Quốc hay
không” - John Bolton, Cố vấn An ninh Mỹ, phát ra một
thách thức trực tiếp với Bắc Kinh vào ngày
11/10/2018, cùng lúc với thông tin chính thức về chuyến
thăm Việt Nam bất ngờ vào trung tuần tháng
Mười năm 2018 của Bộ trưởng Quốc
pḥng Mỹ Jim Mattis.
Sau chuyến công du Việt
Nam của Jim Mattis, đă xuất hiện tin tức về
‘Mỹ cùng hợp tác khai thác dầu khí với Việt Nam
ở Biển Đông’ và cái tên Tập đoàn ExxonMobil
của Mỹ lại hiện ra một cách ấn
tượng. Trong hoàn cảnh túng quẫn ngoại tệ,
giới chóp bu Việt Nam rốt cuộc cũng đành
đánh liều đặt cửa cho canh bạc ‘cùng khai
thác dầu khí với Mỹ’.
Ngày 11/12/2018, Tập đoàn
Dầu khí Mỹ ExxonMobil đă quay lại làm việc
với Lọc dầu B́nh Sơn trước thềm
triển khai hợp đồng FEED (tư vấn lập
thiết kế tổng thể) trong dự án Cá Voi Xanh.
Động thái này cho thấy khác với Repsol và Rosneft,
ExxonMobil không mấy e ngại những đe dọa của
Trung Quốc.
C̣n Repsol?
Hơn một năm
rưỡi sau vụ ‘bỏ của chạy lấy
người’ của hăng dầu khí Repsol khỏi mỏ Cá
Rồng Đỏ, đến tháng 2 năm 2019 bắt đầu
xuất hiện tin tức không chính thức nhưng rất
cụ thể trên mạng xă hội, chứ không phải
từ Tập đoàn Dầu khí Việt Nam hay các cơ quan
‘có trách nhiệm’, về khả năng Repsol sẽ quay
trở lại mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ:
“Sau nhiều ṿng đàm phán,
PVN và Repsol gần như đă đạt được
thỏa thuận cuối cùng. Theo đó, hai bên sẽ
đồng ư chấm dứt hợp đồng phân chia
sản phẩm PSC Lô 07/03 như phương án 3/ trên
đây. Theo đó, thay v́ trả khoản tiền mặt 400
triệu USD, PVN sẽ hoán đổi, cho Repsol tiếp
quản Lô 01/02 mà PVEP đang vận hành. Ngoài ra, PVN sẽ
chi trả các chi phí thực tế và tiếp quản Lô 07/03
nơi có mỏ Cá Rồng Đỏ”.
400 triệu USD là khoản
tiền mà phía Việt Nam phải bồi thường cho
chi phí ban đầu mà Repsol đă bỏ ra. Như vậy,
con số này c̣n cao hơn con số ước đoán
trước đây là khoảng 300 triệu USD.
Tin tức không chính thức
về Repsol quay trở lại Việt Nam, đồng
nghĩa với việc PVN và Repsol có thể sẽ ‘can
đảm’ tái khai thác mỏ Cá Rồng Đỏ xuất
hiện trong bối cảnh một trong những lần
hiếm hoi kể từ cuộc chiến tranh biên giới
1979, một chiến dịch tố cáo ‘giặc Trung
Quốc xâm lược Việt Nam’ đă được
tổ chức ồn ào bất thường và
được bật đèn xanh bởi Ban Tuyên giáo trung
ương, mà cơ quan này hẳn phải nhận
được cái gật đầu mạnh mẽ bất
thường không kém bởi Bộ Chính trị, đặc
biệt là giới tướng lĩnh trong Bộ Quốc
pḥng và có thể cả ‘Tổng chủ’ Nguyễn Phú
Trọng.
Tin tức trên cũng
xuất hiện ngay trước khi Trump đến Hà
Nội vào tháng 2 năm 2019 để đàm phán với Kim
Jong Un, trong đó có một cuộc gặp với Nguyễn
Phú Trọng.
Xem ra với chỗ dựa
Washington, mỏ Cá Voi Xanh đang đầy hy vọng
kiếm tiền, c̣n mỏ Cá Rồng Đỏ cũng không
đến nỗi chết lâm sàng.
Khi Nguyễn Phú
Trọng cười như ‘địa chủ
được mùa’…
Từ giữa năm 2017
đến nay, hy vọng mỏng manh c̣n lại cho nhu
cầu ăn dầu và trám rỗng ngân sách của Việt
Nam chỉ c̣n là Mỹ - đối trọng quân sự duy
nhất với Trung Quốc tại Biển Đông.
Trong thời gian qua đă
diễn ra một số ‘giao lưu hải quân’ giữa
Việt Nam và Mỹ, nhưng đặc biệt hơn là
việc Việt Nam ngày càng hàm ư về ‘tàu Mỹ đi qua vô
hại ở Biển Đông’ và mới nhất là ‘tôn
trọng quyền tự do hàng không ở Biển Đông’ -
mà có thể hiểu ‘máy bay Mỹ bay vô hại ở
Biển Đông’ khi đă và sẽ liên tục áp sát một
số đảo thuộc hai quần đảo
Trường Sa và Hoàng Sa - những nơi Trung Quốc
đang tăng tốc quân sự hóa và thách thức quyền
tự do hàng hải của tàu bè Mỹ lẫn nhiều
nước khác.
Trong khi đó, có tin sắp
tới Việt Nam sẽ đồng ư cho Mỹ xây dựng
một căn cứ hậu cần ở cảng Đà
Nẵng, tuy chưa phải là cảng Cam Ranh. Tiến tŕnh
này sẽ mở đường cho mối quan hệ
gần gũi hơn giữa hải quân Việt Nam với
Hạm đội 7 của Mỹ đang chực chờ
ở Thái B́nh Dương.
Cơ chế khai thác
dầu khí đang nhận được sự ‘bảo kê’
của quân đội Hoa Kỳ. Đó là nguồn cơn
thực chất v́ sao Việt Nam phải ‘can đảm bám
Mỹ’ kể từ năm 2017 đến nay và c̣n có
thể kéo dài trong nhiều năm sau này.
Những biểu hiện
trên có lẽ phần nào lư giải điệu cười
tươi rói như ‘địa chủ được mùa’
của ‘Tổng chủ’ Nguyễn Phú Trọng, khi ông ta dùng
cả hai tay nắm tay Donald Trump ở Hà Nội như
thể bạn quư lâu ngày mới được trùng phùng.
Trích: VOA 08.03.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt