DC&PT - Thời Sự 2019
Truyền
thông xă hội đối với
ổn
định chính trị, xă hội ở Việt Nam
LGT DC & PT: "Ổn định chính trị" là mối lo thường trực của CSVN. Nói phát triển, nhưng sợ thay đổi. Ngắn gọn, CSVN muốn ngăn chận các ưu điểm của nền thông tin Internet, muốn tiêu diệt từ trứng nước những mầm móng dân chủ. Có được không? Được có chừng mức, như luật an ninh mạng. Không được, bởi chính cách tổ chức và nhân sự của bộ máy. Tổ chức cồng kềnh, hao tổn tài nguyên và tài năng, chậm chạp hơn mạng xă hội. Nhân sự tham nhũng, sợ trách nhiệm, bị trói bởi quá nhiều quy luật. C̣n tin giả, nói láo, quậy đục môi trường là sở trường, nếu không nói là bản chất của CSVN, thuộc ngành "phản tuyên truyền", không là mối lo của chế độ.
Kỷ thuật Internet đă dân chủ hóa tin tức và kiến thức, mở rộng kết nối nhanh chóng, đa diện trong môi trường xă hội ngày càng phức tạp. Bộ máy nhà nước CSVN c̣n rất phong kiến nên sẽ không theo kịp tiến hóa xă hội ở VN và thế giới.
Tạo lập môi trường thông tin lành mạnh, an
toàn sẽ góp phần tích cực, hiệu quả, bảo
vệ, ǵn giữ môi trường chính trị, xă hội
ổn định, làm nền tảng cho đất
nước phát triển bền vững.
LTS:Có hiện
tượng KOLs, influencers được hỗ trợ
“không trong sáng” từ những thông tin mật trong nội
bộ các cơ quan Đảng, Nhà nước bị ṛ
rỉ, không loại trừ có cả những cái “bắt tay
với âm binh” vô cùng nguy hiểm của những cán bộ
suy thoái, cơ hội chính trị, đầy tham vọng cá
nhân. Thực tế đáng lo ngại này đang diễn ra
trên các trang mạng xă hội. Tuần Việt Nam xin
giới thiệu bài viết của đồng chí Vơ Văn Thưởng,
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương
Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương.
1.
Cuối năm 2018, khởi lên từ đoạn video
của một nghệ sĩ accordion thể hiện sự
bất măn về chính sách thuế được đưa
lên mạng xă hội, những cuộc biểu t́nh mang tên
“Phong trào áo Vàng” đă gây khủng hoảng triền miên trong
suốt thời gian qua ở Pháp. Phong trào lan nhanh bởi
những lời kêu gọi phát tán trên mạng xă hội
đă thổi bùng cơn giận dữ, vượt xa
mục tiêu ban đầu là kích động biểu t́nh
để phản đối chính sách, trở thành bạo
loạn.
Nh́n
lại các cuộc “cách mạng màu” hay các cuộc biểu
t́nh bạo động mang hơi hướng của “cách
mạng màu” được hiện đại hóa trong
mấy thập niên gần đây, chúng ta dễ dàng nhận
thấy rằng, chính truyền thông xă hội đă châm ng̣i,
thổi bùng bằng kích động, tổ chức và thông
tin, khiến ban đầu là các phong trào đường
phố, đi đến bạo động và hệ
quả là sự suy yếu nhanh chóng của các chế
độ như ở Đông Âu, Trung Đông, Bắc Phi,
Mỹ Latinh (1). Truyền thông xă hội, tin giả đă
trở thành từ khóa làm nhiều người liên tưởng
tới những cuộc xuống đường bạo
động khiến cả châu Âu và thế giới
đứng ngồi không yên suốt thời gian qua. Ngay
tại Mỹ, sau những cuộc biểu t́nh chiếm
phố Wall (năm 2011), giới chính trị gia đă
chỉ trích đích danh Facebook, Twitter là “công cụ của
bạo loạn”. Báo chí phương Tây cũng đúc rút
phương thức dùng truyền thông xă hội tạo nên
những “đám đông” kích động, đó là: châm ng̣i
xuống đường; triệt để lợi
dụng các sự cố, tai nạn, những cái chết
để tạo cớ bạo loạn; sử dụng
điện thoại di động, mạng xă hội
để kích động và liên kết trong, ngoài (2).
Truyền
thông xă hội là một “ḍng chảy thông tin” trên nền
tảng, dịch vụ công nghệ cho phép người dùng
tạo ra, chia sẻ, trao đổi, thảo luận và thay
đổi các nội dung, thiết lập thành các mạng
lưới liên kết và tương tác xă hội (3).
Truyền thông xă hội, nhất là mạng xă hội liên
tục được nâng đỡ, hỗ trợ bởi
những công nghệ mới, ngày càng tiện ích hơn,
trở thành kênh quan trọng, thúc đẩy quá tŕnh giao
tiếp và kết nối xă hội. Các thuật toán cho phép
các nền tảng truyền thông xă hội thiết lập
các cộng đồng hoạt động dưới
nhiều h́nh thức khác nhau (diễn đàn, nhóm, hội
công khai, hoặc bí mật...) có thể thu hút từ hàng ngh́n
lên đến hàng triệu thành viên, không giới hạn
về địa lư, thành phần xă hội. Sự tiếp
cận đến từng cá nhân người dùng với
tốc độ nhanh tạo ra nhiều cơ hội và
lợi ích về truyền tải, tiếp nhận, chia
sẻ, thông tin, tri thức; phục vụ các nhu cầu
đa dạng của cộng đồng như: kết
bạn, giải trí, kinh doanh, bày tỏ quan điểm,
phản biện xă hội, lan tỏa những điều
tốt đẹp… Đồng thời, cũng từ các
nền tảng truyền thông xă hội bộc lộ
những tác động tiêu cực, ẩn chứa những
nguy cơ phức tạp, khó lường, thậm chí có
khả năng gây chia rẽ sâu sắc, kích động
hận thù trong các cộng đồng xă hội, nhất là
ở các quốc gia đa sắc tộc, tôn giáo.
Yuval
Noah Harari không hề phóng đại nỗi lo lắng toàn
cầu khi cho rằng, Internet, mạng xă hội “là một
vùng đất tự do và vô luật làm xói ṃn chủ
quyền quốc gia, phớt lờ các biên giới, phá
hủy quyền riêng tư và đem lại mối đe
dọa an ninh toàn cầu có thể nói là đáng sợ
nhất” (4). Với những tác động nhiều
chiều, có thể xem không gian mạng như “miền
chiến sự thứ năm” (5), ở đó, truyền
thông xă hội đóng vai tṛ là một thứ “quyền
lực”, vượt mặt truyền thông chính thống,
thách thức các biện pháp quản lư hành chính và kỹ
thuật của tất cả các quốc gia, nhất là các
quốc gia đang phát triển. Nguồn thu lớn từ
truyền thông xă hội vẫn đang đổ về
quốc gia phát triển có tŕnh độ công nghệ cao,
những dữ liệu cá nhân đang ở trong tay số ít
các đại gia công nghệ nước ngoài khiến kinh
tế, luật pháp, an ninh, chủ quyền đều
bị đe dọa. Có người ví Facebook như một
“quốc gia” lớn và chắc chắn có thông tin về các
“công dân” của nó nhiều hơn bất kỳ chính phủ
nào. Khi “dữ liệu trên mạng” là tài nguyên, thông tin là
quyền lực, th́ chúng ta có cơ sở để lo
lắng rằng người nắm quyền “sở
hữu thông tin” sẽ “tạo ra nhiều nguy cơ mới,
đồng thời khuếch đại những nguy cơ
khác” (6). Vụ bê bối dữ liệu do Cambridge Analytica,
công ty phân tích dữ liệu chính trị tiếp cận trái
phép và “đầu độc thông tin chính trị” tới 87
triệu người dùng là bài học đắt giá làm cho
câu hỏi: “Làm thế nào để quản lư
được quyền sở hữu thông tin?” trở thành
“câu hỏi mang tính chính trị quan trọng nhất trong
kỷ nguyên của chúng ta” (7).
|
|
|
Thông tin trên mạng
xă hội không phải bao giờ cũng là sự thật |
Trước
những thách thức hiện hữu và nguy cơ tiềm
ẩn đ̣i hỏi phải tư duy lại về mô h́nh
và cách thức quản trị không gian mạng, các quốc
gia đang ráo riết thiết lập những hàng rào
bảo vệ bằng việc đưa ra những
biện pháp cứng rắn. Bởi lẽ, “Quyền
quyết sách đối với những vấn đề
chính sách công liên quan tới mạng Internet là chủ quyền
của các nước” (8). Đức đă thông qua luật
về quản lư mạng xă hội (NetzDG), theo đó,
những dịch vụ mạng xă hội nếu để
xảy ra t́nh trạng người dùng lăng mạ, gây thù
oán hay phát tán các tin tức giả mạo sẽ đối
mặt với án phạt nặng có thể lên tới 50
triệu Euro. Australia tuyên bố sẽ phạt các công ty cung
cấp dịch vụ mạng và các trang mạng xă hội,
có thể phạt tới 10% tổng thu nhập hàng năm,
thậm chí phạt tù lên tới 3 năm đối với
người điều hành nếu không loại bỏ hoàn
toàn các nội dung xấu. Luật chống tin giả
của Ai Cập cho phép cơ quan chức năng quyền
giám sát các tài khoản cá nhân trên những mạng xă hội
có trên 5.000 người theo dơi. Luật An ninh mạng
của Thái Lan quy định đối tượng phát tán
tin giả sẽ phải chịu 7 năm tù. Philipines
mới đây cũng ban hành luật quy định hoạt
động truyền bá thông tin giả mạo bị coi là
tội phạm h́nh sự, bị phạt tới 6 tháng tù,
kèm khoản tiền phạt hơn 3.000 USD. C̣n Singapore,
vừa thông qua Dự luật Bảo vệ khỏi sự
thao túng và lừa dối trực tuyến. Người lan
truyền tin giả với dụng ư xấu, gây tổn
hại nghiêm trọng lợi ích cộng đồng có
thể đối mặt với bản án 10 năm tù, các
công ty mạng xă hội nếu không tuân thủ các quy
định có thể bị phạt lên đến 1
triệu đô la Singapore (9)...
2.
Trong bối cảnh bất ổn gia tăng ở nhiều
nơi trên thế giới, sự ổn định chính
trị, xă hội của Việt Nam là một lợi
thế quan trọng để phát triển. Nhờ nhất
quán quan điểm: “Ổn định và phát triển
gắn liền với nhau trong quá tŕnh vận động,
tiến lên, ổn định để phát triển và có
phát triển mới ổn định được”(10)
mà môi trường chính trị, xă hội ổn
định, an ninh, an toàn được giữ vững,
nội lực đất nước được
khơi dậy và phát huy, ngoại lực được tiếp
nhận và sử dụng hiệu quả, nên sau hơn 30
năm đổi mới, đất nước đă
đạt được những thành tựu to lớn có
ư nghĩa lịch sử. Việt Nam trở thành
điểm đến hấp dẫn của các nhà
đầu tư, của du khách, là điểm hẹn
của khát vọng ḥa b́nh thế giới.
Ổn
định chính trị, xă hội dựa vào những nhân
tố bên trong và bên ngoài. Trong đó, nhân tố cốt lơi là
“yên dân”, là đoàn kết và đồng thuận, là niềm
tin xă hội. Trong quá tŕnh dựng nước, giữ
nước, các bậc minh quân luôn coi “yên dân” là “kế sâu
rễ bền gốc”, “gốc có vững th́ cây mới yên”,
thế nước mới vững bền. Thực tiễn
phong phú của cách mạng Việt Nam từ khi có
Đảng cho thấy, “dân là gốc” là tư tưởng
dẫn dắt, chi phối đường lối, chủ
trương, chính sách, hoạt động của
Đảng và Nhà nước; là một trong những bài
học kinh nghiệm lớn trong lănh đạo của
Đảng. Không ngừng chăm lo, nâng cao đời
sống nhân dân, vun đắp cho mối quan hệ máu
thịt giữa Đảng và dân, củng cố ḷng tin
của nhân dân vào sự lănh đạo của Đảng
là nền tảng cho sự ổn định chính trị,
xă hội của nước ta trong thời gian qua. Tuy
vậy, việc “yên dân” hay ḷng dân, niềm tin, đồng
thuận xă hội lại luôn bị thử thách, biến
động không ngừng trong ḍng chảy của thế
sự, thời cuộc và các va đập của lịch
sử. Năm nay thế này, năm sau có thể thế khác
với rất nhiều yếu tố, tầng nấc
đan xen tác động. Trong đó, báo chí, truyền thông
nói chung, truyền thông xă hội nói riêng có vai tṛ rất quan
trọng.
Sau
hơn 20 năm Internet có mặt (từ năm 1997), với
hơn 60 triệu người sử dụng, Việt Nam là
quốc gia đứng thứ 18 trên thế giới về
tỷ lệ người dân sử dụng Internet và là 1
trong 10 nước có lượng người dùng Facebook và
YouTube cao nhất thế giới. Điều đó cho
thấy sự cởi mở, năng động của
Việt Nam trong tiến tŕnh hội nhập cùng thế
giới số.
Cũng
như các quốc gia khác trên toàn cầu, Việt Nam đang
khai thác và phát huy những đặc tính ưu việt
của truyền thông xă hội, đồng thời,
cũng đang phải đối mặt với những
tác động tiêu cực khó kiểm soát từ dạng
thức truyền thông mới này.
Có
thể nhận thấy, “hệ sinh thái” mạng xă hội
đă h́nh thành tầng lớp KOLs (Key Opinion Leader), influencers
là những người có “thương hiệu” hoặc là
“người b́nh thường” mà thông tin, quan điểm
nêu ra có sức thu hút, ảnh hưởng, được
“cư dân mạng” chia sẻ, khuếch tán nhanh trên phạm
vi rộng. Họ đa phần là những chủ thể
tích cực góp phần tạo nên đời sống thông tin
lành mạnh. Nhưng, cũng đă lộ diện những
KOLs, influencers có động cơ không trong sáng, nền
tảng văn hóa thấp, bất măn chế độ,
thậm chí từng vi phạm pháp luật nhưng lại
biết “khơi gợi những cảm xúc xấu xa”;
lạm dụng chữ nghĩa, ảo tưởng
“quyền lực bàn phím”, luôn t́m cách điều
hướng dư luận; tấn công doanh nghiệp
nhằm trục lợi; đe dọa, xúc phạm cá nhân,
tổ chức… Một số được nuôi
dưỡng, cấp phát từ các tổ chức thù
địch bên ngoài. Lợi dụng những bất cập
trong quản lư nhà nước về Internet, mạng xă
hội, chúng thâm nhập vào các nền tảng truyền
thông xă hội, “nuôi” nick (tên tài khoản), lập ra hàng
trăm ngh́n tài khoản ảo và nhiều trang giả
mạo cá nhân, tổ chức. Với nhiều thủ
đoạn tinh vi được hỗ trợ bởi công
nghệ, chúng tập trung chống phá nền tảng tư
tưởng, phủ nhận thành tựu của công
cuộc đổi mới, đ̣i xóa bỏ vai tṛ lănh
đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam,
gieo rắc tư tưởng cực đoan, tạo
bất đồng, xung đột trong nội bộ
Đảng và nhân dân. Chúng cường điệu những
hạn chế, khuyết điểm trong lănh đạo,
quản lư để khoét sâu vào xung đột lợi ích,
làm chia rẽ xă hội, suy giảm ḷng tin, thực hiện
“diễn biến ḥa b́nh”, đ̣i lật đổ chế
độ. Từ đó, lôi kéo, tập hợp lực
lượng, kích động biểu t́nh trái phép, chống
đối, bạo loạn, ảnh hưởng nghiêm
trọng đến an ninh, trật tự xă hội như
trong các vụ lợi dụng vấn đề môi
trường tại Formosa Hà Tĩnh, phản đối
Dự Luật về Đơn vị hành chính - kinh tế
đặc biệt, Luật An ninh mạng…
Có
hiện tượng KOLs, influencers được hỗ
trợ “không trong sáng” từ những thông tin mật trong
nội bộ các cơ quan Đảng, Nhà nước
bị ṛ rỉ, không loại trừ có cả những cái
“bắt tay với âm binh” vô cùng nguy hiểm của những
cán bộ suy thoái, cơ hội chính trị, đầy tham
vọng cá nhân. Việc các chính trị gia sử dụng
truyền thông xă hội làm công cụ để giao tiếp
với công chúng, xây dựng h́nh ảnh hay vận
động chính trị không phải là mới mẻ trên
thế giới và có thể khuyến khích ở Việt Nam
nhưng cần phải được xác lập thành
một trong những nguyên tắc hành xử chính trị công
khai và minh bạch. C̣n việc “đi đêm” với các nhân
tố mạng xă hội để tạo “sóng” trong dư
luận, v́ ư đồ và động cơ cá nhân là
điều không thể chấp nhận.
Sự
lệch lạc trong nhận thức về các vấn
đề chính trị, kinh tế, văn hóa, xă hội
sẽ dẫn đến sai lầm trong hành vi, tạo nên
những mối nguy về an ninh, bất ổn chính
trị, xă hội. Một bộ phận người
sử dụng mạng xă hội ở Việt Nam
thường có xu hướng quan tâm, thích (like) và chia
sẻ (share) thông tin giật gân, tiêu cực, trái chiều
hơn thông tin tích cực, một cách cố t́nh hoặc vô ư
thức, bất chấp các hậu quả. Nhiều
người cho rằng mạng xă hội là ảo, không
phải chịu trách nhiệm về những phát ngôn, hành
xử của ḿnh. Tâm lư đó cộng hưởng với
các công cụ được tạo ra để thu hút
người dùng của truyền thông xă hội, cùng với
sự bất cập, hạn chế trong quản lư của
các cơ quan chức năng càng làm cho việc phát tán thông
tin xấu, độc trở nên dễ dàng và nguy hiểm.
Những
nghiên cứu gần đây chỉ ra, hiện tượng
tin giả, các phát ngôn thù ghét, nói xấu, phỉ báng, vu
khống, bịa đặt, kỳ thị dân tộc, tôn
giáo, kỳ thị giới tính, các hành vi gây hấn, tấn
công trên mạng,… đang trở nên đáng báo động
(11). Những hành vi lệch lạc này có thể làm khủng
hoảng đời sống của cá nhân, tổ chức,
gây nặng nề và trầm cảm xă hội, thậm chí
những “cơn băo mạng” có thể “khai tử” doanh
nghiệp, có cá nhân đă lựa chọn cái chết làm
lối thoát.
Tác
động xấu từ truyền thông xă hội có thể
dẫn đến những hậu quả trực tiếp,
tức th́, nhưng cũng có những hậu quả len
lỏi, lâu dài tích tụ vào ứng xử, lối sống,
dần dần phá vỡ những hệ giá trị văn
hóa và đạo đức tốt đẹp. Những đổ
vỡ về giá trị, những tổn thương
về tâm lư ảnh hưởng đến đời
sống mỗi cá nhân, từ đó, tác động
đến ổn định chính trị, xă hội của
quốc gia. Các nhà xă hội học cho rằng, việc dành
quá nhiều thời gian cho mạng dẫn đến “cô
lập với xă hội thực tại”, “xao nhăng các quan
hệ đời thực”, “tin vào đó mà không dành thời
gian cho các quan sát, trải nghiệm và tương tác
thực tế để đưa ra các quyết
định đúng đắn”, thậm chí lệch lạc
về nhận thức, dẫn đến các hành vi vi
phạm pháp luật, đặc biệt với giới
trẻ. Về lâu dài, có thể khiến sự cố
kết xă hội bị rạn nứt sâu sắc, gây phân ră,
khó tạo nên sự đồng thuận trong việc chung
tay giải quyết các vấn đề của cộng
đồng, quốc gia hay nhân loại(12).
3.
Có những ư kiến về việc mạng xă hội đă
qua đi thời khắc đỉnh cao và đang chững
lại. Có những đánh giá lạc quan rằng
người dùng mạng xă hội đang dần trở nên
sáng suốt hơn, b́nh tĩnh hơn, trang bị bộ
lọc tốt hơn, có nhiều kinh nghiệm hơn sau khi
bị tin giả lừa đảo nhiều lần.
Nhưng trong thực tế, có thể khẳng định,
truyền thông xă hội là một “mặt trận” ngày càng
phức tạp, mở rộng mà các thế lực thù
địch đang lợi dụng để thúc
đẩy các “yếu tố cách mạng sắc màu ở
Việt Nam”. Bài học từ những cuộc “cách mạng
màu” cho thấy không thể chủ quan, lơ là mà cần
phải chủ động nhận diện, ngăn
chặn kịp thời những nhân tố lợi dụng
truyền thông xă hội để tác động
đến ổn định chính trị, xă hội từ
nhiều hướng, nhiều cách thức khác nhau. Yêu
cầu ấy đ̣i hỏi phải nh́n nhận đúng
về truyền thông xă hội ở cả hai mặt tích
cực và tiêu cực, nhận diện và quản lư những
tác nhân gây ảnh hưởng để bảo vệ, phát
huy những giá trị tiến bộ được xă
hội thừa nhận, đồng thời hạn
chế, đẩy lùi, triệt phá những tác động
tiêu cực bằng những giải pháp mạnh mẽ,
đồng bộ và hiệu quả.
|
|
|
Sự thật bị cắt cúp sẽ không bao giờ
là sự thật. |
Một
là, trong lănh đạo, chỉ đạo cần tiếp
tục quán triệt, nhận thức đúng, đầy
đủ quan điểm: “không ngừng đổi mới
tư duy lănh đạo, chỉ đạo và quản lư báo
chí điện tử, mạng xă hội và các loại h́nh
truyền thông khác trên Internet theo kịp sự phát triển
của công nghệ Internet,… chủ động, kiên tŕ thúc
đẩy phát triển đúng hướng đi đôi
với quản lư chặt chẽ”(13). Xác định rơ,
đây là môi trường mở, độc đáo,
đặc biệt quan trọng nằm bên cạnh ḍng
chảy thông tin của truyền thông truyền thống
cần được khai thác tối đa mặt tích
cực, cổ vũ những giá trị tiến bộ,
định hướng và tiến hành đấu tranh
đối với những nhận thức, tư
tưởng, quan điểm sai trái. Do đó, phải
chủ động đánh giá, dự báo chính xác t́nh h́nh; chú
trọng giải quyết thấu đáo các vấn
đề bức xúc của người dân; khắc phục
hiệu quả những hạn chế, bất cập,
không để h́nh thành “điểm nóng”, những xu
hướng (trend) tiêu cực trên mạng xă hội. Các
cơ quan chức năng cần cung cấp thông tin cho báo
chí một cách đầy đủ, công khai, minh bạch,
kịp thời, nhất là với các vấn đề quan
trọng được người dân quan tâm, không
để cho các thế lực thù địch lợi
dụng, chiếm lĩnh truyền thông xă hội.
Đồng thời, giữ nghiêm kỷ luật thông tin,
kiên quyết đấu tranh, xử lư nghiêm khắc với
các phần tử cơ hội chính trị, “tự diễn
biến”, “tự chuyển hóa” cố t́nh làm lộ lọt,
cung cấp thông tin nội bộ, hỗ trợ cho các
phần tử mạng xă hội đưa tin sai sự
thật, kích động, tấn công vào nội bộ.
Hai
là, khẩn trương thể chế hóa, tăng
cường hiệu lực, hiệu quả quản lư trong
thực tiễn; tích cực xây dựng khung khổ pháp
luật khoa học, tiến bộ để truyền thông
xă hội hoạt động, phát triển lành mạnh,
đúng hướng. Thời gian qua, những thay
đổi chóng mặt về thuật toán của các
nền tảng công nghệ “làm khó” cả về nhận
thức và hành động khiến các cơ quan chức
năng vốn đă chậm trễ, hạn chế trong
quản lư không gian mạng lại càng lúng túng, bất
cập, chưa theo kịp trong việc hoạch
định chính sách, pháp luật đối với
truyền thông xă hội. Để quản lư tốt,
cần nhanh chóng tiếp tục hoàn thiện đồng
bộ hệ thống văn bản pháp luật với các điều
khoản cụ thể, rơ ràng, sát thực, phù hợp, theo
kịp tốc độ biến động của
truyền thông xă hội... thay v́ chỉ dừng ở quy
tắc điều chỉnh mang tính khuyến nghị
đạo đức và văn hóa. Bởi lẽ, khi các ràng
buộc pháp lư không cụ thể, rơ ràng và đủ
mạnh th́ các quy tắc đạo đức, văn hóa
cũng rất khó để đi vào cuộc sống.
Kiên
tŕ vấn đề có tính nguyên tắc là các nhà mạng, nhà
cung cấp dịch vụ, khai thác dịch vụ nhất là
các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới
phải có trách nhiệm tuân thủ luật pháp Việt Nam,
tôn trọng chủ quyền, lợi ích, an ninh quốc gia
Việt Nam. Yêu cầu các đối tác phải thể
hiện sự hợp tác, tuân thủ các quy định khi
vào Việt Nam như đặt cơ quan đại
diện, thiết lập tính chính danh của người
dùng trong đăng kư tài khoản, phối hợp tích
cực để kịp thời bóc gỡ những trang
mạo danh các đồng chí lănh đạo của
Đảng, Nhà nước, xóa bỏ triệt để
các tài khoản đưa thông tin sai sự thật,...
Cần coi trọng hơn các biện pháp kinh tế, yêu
cầu trách nhiệm của những doanh nghiệp phải
tương xứng với lợi ích mà họ
được hưởng. Tích cực triển khai
thực hiện Luật An ninh mạng với các chế tài
đủ mạnh để răn đe, xử lư
những hành vi vi phạm, gây hại như lưu trữ,
cung cấp, đăng tải, phát tán tin giả, sai sự
thật, xuyên tạc, vu khống, nói xấu, kích
động, chống phá Đảng, Nhà nước trên
Internet, mạng xă hội…
Ba
là, phát huy vai tṛ chủ động, tiên phong, dẫn
dắt, định hướng của báo chí trong thông tin
tích cực. Báo chí cách mạng cần khẳng định
hơn nữa vai tṛ, vị thế của ḿnh trong thời
đại kỹ thuật số. Ḍng thông tin tích cực
của báo chí vẫn phải là ḍng thông tin chủ lưu
với thông tin chất lượng, chính xác, kịp
thời, khách quan, là bộ lọc đáng tin cậy về
mọi vấn đề xă hội, dư luận quan tâm. V́
vậy, phải khẩn trương tổng kết,
đánh giá kết quả thực hiện Luật Báo chí
năm 2016, sửa đổi bổ sung, hoàn chỉnh
Luật cũng như các văn bản dưới Luật
để hoàn thiện hơn nữa môi trường pháp lư
cho hoạt động báo chí. Xác định rơ tiêu chí
đối với từng loại h́nh thông tin điện
tử nhất là báo điện tử, tạp chí
điện tử, trang thông tin điện tử tổng
hợp, mạng xă hội; có quy định để
điều chỉnh hoạt động của các công ty
công nghệ chuyên cung cấp thông tin báo chí. Tăng
cường trách nhiệm của cơ quan chủ quản,
của cơ quan báo chí trong thực hiện tôn chỉ,
mục đích và nội dung thông tin, trong hợp tác hoạt
động báo chí, trong đầu tư nền tảng công
nghệ số cho sự phát triển vươn tầm
của báo chí. Thực hiện ngay quy hoạch báo chí đă
được phê duyệt trong năm 2019, rà soát cấp
phép lại hoặc thu hồi giấy phép hoạt
động đối với các tổ chức, cơ quan
trong thời gian qua đă buông lỏng quản lư, có
nhiều vi phạm trong hoạt động báo chí. Tăng
cường đào tạo, bồi dưỡng những
người làm báo về bản lĩnh chính trị, về
năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, công nghệ, trau dồi
đạo đức, ư thức về sứ mệnh
nghề nghiệp, thực hiện tốt quy định
về trách nhiệm và chuẩn mực khi tham gia mạng xă
hội.
Bốn
là, thúc đẩy các giải pháp công nghệ, các biện
pháp kỹ thuật phù hợp bắt kịp với sự
phát triển của Internet, mạng xă hội. Khuyến
khích mạng xă hội có nền tảng công nghệ trong
nước phát triển, khuyến khích các cơ quan, tổ
chức trong nước xây dựng mạng xă hội
nội bộ. Tăng cường ứng dụng công
nghệ để pḥng ngừa, phát hiện, xử lư
kịp thời các thông tin sai sự thật, xấu,
độc có ảnh hưởng đến ổn
định chính trị, xă hội. Nâng cao năng lực
phân tích, điều tra, nghiên cứu công chúng, đo
lường thái độ của người sử
dụng Internet, tham gia truyền thông xă hội đối
với những vấn đề được dư
luận quan tâm.
Năm
là, truyền thông xă hội khác biệt v́ nội dung do
người dùng tạo ra và thông tin mang tính cá nhân hóa cao, do
đó, sự quản lư của Nhà nước là cần
thiết nhưng quan trọng nhất vẫn là ư thức
người dùng. Việc người dùng nâng cao sức
“đề kháng”, trang bị hiểu biết về pháp
luật, bộ lọc văn hóa tốt, ứng xử
văn minh, lịch lăm trong tranh luận, phản biện, có
năng lực về tin tức, đánh giá được
độ tin cậy của thông tin trên truyền thông xă
hội là rất quan trọng. Có như vậy, việc khai
thác, sử dụng mạng xă hội mới hiệu
quả, thiết thực và lành mạnh, người dùng mới
có thể bảo vệ những giá trị của bản
thân, của cộng đồng và dân tộc.
Cho
nên, cần chú trọng tăng cường các biện pháp tuyên
truyền nâng cao hiểu biết pháp luật, ư thức,
trách nhiệm khi tham gia các nền tảng truyền thông xă
hội của mọi công dân. Giáo dục định
hướng giá trị để người trẻ
biết tránh khỏi các biểu hiện lệch lạc
về nhận thức và hành vi; trang bị cho học sinh,
sinh viên kỹ năng tự bảo vệ thông tin cá nhân,
cách thức chắt lọc, tiếp nhận thông tin.
Phát
huy vai tṛ của các tổ chức và cá nhân, nhất là
những người điều hành website, blog, fanpage, các
KOLs, influencers, người trẻ trong xây dựng môi
trường Internet, mạng xă hội lành mạnh. Mỗi
cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên tham gia
mạng xă hội phải giữ vai tṛ là lực
lượng ṇng cốt đăng tải, chia sẻ, lan
tỏa thông tin tích cực và xem đây là giải pháp
thường xuyên, lâu dài.
Việt
Nam đang là một quốc gia có chính trị, xă hội
ổn định và trên đà phát triển, tuy nhiên, cũng
vẫn tiềm ẩn những nguy cơ gây mất ổn
định. Tạo lập môi trường thông tin lành
mạnh, an toàn, trong đó, truyền thông xă hội là
một trong những nguồn lực thông tin quan trọng,
sẽ góp phần tích cực, hiệu quả, bảo
vệ, ǵn giữ môi trường chính trị, xă hội
ổn định làm nền tảng cho đất
nước phát triển bền vững./.
Vơ Văn Thưởng
Ủy
viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng
Trưởng
ban Tuyên giáo Trung ương
-----------------------------------
(1)
Từ “Cách mạng nhung” ở Nam Tư năm 2000, “cách
mạng hoa hồng” ở Gruzia năm 2003, “cách mạng cam”
ở Ucraina năm 2004, “cách mạng hoa tuy líp” ở Kyrgyzstan
năm 2005, “cách mạng màu Jean” ở Belarus năm 2006,
đặc biệt, “Mùa xuân Ả Rập” ở Tunisia, Ai
Cập năm 2010 lan sang Libya, Sirya năm 2011, cho đến
những biến động chính trị, xă hội gần
đây ở Hy Lạp, Venezuela, Thổ Nhĩ Kỳ, Tây Ban
Nha, Áo, Pháp… đều có vai tṛ tác động của
truyền thông xă hội.
(2)
Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị Quân
đội Nhân dân Việt Nam, Trung tâm Thông tin khoa học Quân
sự, Bộ Quốc pḥng: Hiểm họa từ mặt
trái của Internet, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự
Thật, Hà Nội, 2016, tr.50.
(3)
Hội thảo khoa học thuộc đề tài cấp nhà
nước KX.01.10/16-20: Mạng xă hội trong bối
cảnh phát triển thông tin ở Việt Nam.
(4)
Yuval Noah Harari: Lược sử tương lai, Nxb. Thế
giới, Hà Nội, 2018, tr.445.
(5)
Bên cạnh mặt đất, bầu trời, biển
cả và vũ trụ.
(6) Jean Tirole, nhà kinh tế
học giành giải Nobel: Quản lư các tác nhân gây xáo
trộn, Dự báo 2019, Đại biến động,
TTXVN, Project Syndicate, Hà Nội, 2018, tr.92.
(7) Yuval Noah Harari: 21 Lesson for the
21st Century, Jonathan Cape, London, 2018, p. 80.
(8) Liên hợp quốc: Tuyên
bố nguyên tắc Xây dựng xă hội thông tin: Thách
thức toàn cầu trong thiên niên kỷ mới, Mục a,
Điều 49 (WSIS-03/GENEVA/DOC), Hội nghị thượng
đỉnh về xă hội thông tin, Gieneva, 12/12/2003.
(9) Theo Nhân dân điện tử:
Cuộc chiến chống tin giả và nội dung bạo
lực trên mạng xă hội, 10/4/2019
(http://www.nhandan.com.vn/thegioi/item/39805002-cuoc-chien-chong-tin-gia-va-noi-dung-bao-luc-tren-mang-xa-hoi.html);
Theo Vietnamnet.vn: Singapore: Luật chống tin giả khiến
người dùng mạng xă hội phải cẩn trọng,
14/05/2019 (https://vietnamnet.vn/vn/cong-nghe/tin-cong-nghe/singapore-luat-chong-tin-gia-khien-nguoi-dung-mang-xa-hoi-phai-can-trong-531604.html)...
(10) Đảng Cộng sản
Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại
biểu toàn quốc thời kỳ đổi mới (khóa
VI, VII, VIII, IX, X), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010,
P.I, tr.40.
(11) Theo khảo sát của
chương tŕnh nghiên cứu Internet và xă hội (VPIS)
thuộc Trường Đại học Khoa học xă
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà
Nội (năm 2017).
(12) Nhóm tác giả Nguyễn Hoài
Sơn, Lê Quang Ngọc, Nguyễn Quang Tuấn, Nguyễn
Đức Vinh, Viện xă hội học, Viện Hàn lâm khoa
học Việt Nam: Một số chiều cạnh biến
đổi xă hội trong bối cảnh cuộc cách
mạng công nghiệp lần thứ tư,
(http://www.haiphong.gov.vn/PortalFolders/ImageUploads/SKHCN/12/Cong%20nghiep%204.0/Bien%20doi%20xa%20hoi%20trong%20CMCN%204.0.pdf).
(13) Chỉ thị 30-CT/TW của
Bộ Chính trị khóa XI ngày 25/12/2013 về “Phát triển và
tăng cường quản lư báo chí điện tử,
mạng xă hội và các loại h́nh truyền thông khác trên
Internet”.
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt