DC&PT -
Thời Sự 2019
Giáo viên …
“mất dạy”
Nhân Trần
LGT DC & PT: Xă hội VN ngày nay không quư trọng những giá trị tinh thần. Chính quyền nói rất nhiều về đạo đức, nhưng việc làm lại phản đạo đức. Cơ chế xă hội không theo pháp quyền. Trong cuộc sống hằng ngày, các vấn đề, các mâu thuẫn tranh chấp, các tệ trạng được giải quyết bằng cách ngoảnh mặt đi, bằng quyền thế, bằng đồng tiền, bằng liên hệ, hoặc bằng bạo lực. Người trách nhiệm th́ giải thích quanh co khi câu chuyện bị phát hiện, v́ nhiều lư do không dám nói thẳng theo sự suy nghĩ của họ.
Tai hại nhất là CSVN muốn khuyến khích tâm lư người dân, mỗi người nên tự lo cho cuộc sống riêng ḿnh, đừng dính líu vào việc chung mà mang lụy vào thân! "Đă có đảng lo".
Chiều
nay, khi đi làm về, như thường lệ, tôi ghé
quán nước ngồi ngắm ḍng người qua lại
trên đường, đó là sở thích bất diệt
của tôi. Bên cạnh tôi là một ông xe
ôm đang nằm trên yên xe, vắt chân lên tay lái đọc
báo qua chiếc điện thoại, bỗng dưng ông
buột miệng chửi: đồ giáo
viên… mất dạy. Tôi
sững người nh́n ông, ông chỉ bảo… đọc
báo đi.
“Mất dạy” là từ mà
dân gian thường dùng để chỉ những
người không được dạy bảo tử
tế, không có kiến thức lẫn đạo đức. Ấy thế mà hai từ
không mấy đẹp đẽ ấy lại
được dùng để chỉ một số giáo viên
trong xă hội hiện nay.
Giáo viên vốn được coi là một
nghề cao quư trong xă hội, được người
dân Việt Nam từ xưa đến nay tôn trọng, kính
cẩn gọi bằng “thầy” hay “thầy giáo” ngang hàng
với bậc cha chú mà không phân biệt tuổi tác.
Những nghề được gọi là “thầy” trong xă
hội không nhiều: thầy giáo, thầy thuốc,
thầy bói, thầy cúng, thầy chùa (nhà sư)…có
nghĩa rằng họ giỏi hơn người b́nh
thường một lĩnh vực nào đó và điều
quan trọng hơn là tư cách đạo đức
của họ đủ để người khác phải
học hỏi và noi gương.
Nhưng gần đây, do
những chương tŕnh cải cách giáo dục qua các
đời bộ trưởng mà chất lượng
đạo đức của giáo viên ngày càng đi xuống. Đi xuống ngày càng tệ hại
đến mức người ta chửi giáo viên là
đồ… “mất dạy”. Ai cũng có thể chửi “mất dạy”
nhưng giáo viên mà bị chửi như vậy th́ cần
phải xem lại vấn đề nằm ở đâu.
Dưới đây là một số bài báo
dễ dàng t́m thầy trên mạng do báo giới quốc doanh
đăng tải:
Vụ thầy giáo bị “tố” dâm ô
ở Bắc Giang: Kiểm tra thân thể 14 học sinh, không
thấy dấu vết ǵ nghi vấn[1]
Thầy giáo trường chuyên Thái B́nh
bị tố nhắn tin “gạ t́nh” nữ sinh[2]
Nữ hiệu trưởng trường
mầm non bị cáo buộc trộm xe của giáo viên[3]
Nghi án thầy giáo dâm ô nữ sinh lớp 8:
Thầy có uống bia trong tiệc liên hoan[4]
Nghi án thầy giáo dâm ô
nữ sinh tiểu học: Hiệu trưởng có hoàn toàn
vô can?[5]
Bé lớp 2 “tố” bị thầy giáo dâm ô
ngay trên bục giảng[6]
Xác minh thông tin thầy dạy nhạc xâm
hại 3 nữ sinh tiểu học[7]
Cô giáo bắt học sinh uống
nước giẻ lau bảng[8]
Cô giáo bắt học sinh tát bạn[9]
Cố giáo bắt học sinh tự tát 50 cái[10]
C̣n nhiều và rất
nhiều, ngày càng nhiều các vụ việc như vậy. Không thể kể hết các
vụ việc giáo viên làm tṛ bậy bạ với học
sinh. Tôi tự hỏi rằng: những chuyện này
thường xuyên được báo chí đưa tin,
vậy tại sao các giáo viên đó không biết sợ hăi?
Hay họ cho rằng việc làm của ḿnh sẽ không
bị ai phát hiện? Hay đó là cách giáo dục học sinh
của họ? Tại sao ngành giáo dục
lại để xảy ra những câu chuyện như
vậy?
Tôi chưa được thấy bài
viết nào của giới báo chí quốc doanh nêu đúng
nguyên nhân giải thích cho các sự việc một số
giáo viên có hành vi phản giáo dục mà
người ta gọi là mất dạy như thế. Tôi cho rằng có một số nguyên nhân sau đây
có thể không đầy đủ nhưng cần
thiết phải chỉ đích xác nguồn gốc của
vấn đề.
1. Chất lượng đầu vào ngành
giáo dục càng ngày càng thấp
Ngành sư phạm là một trong những
ngành hot trong mùa tuyển sinh… cách đây chục
năm về trước. Đó là ngành học luôn luôn
đứng top đầu trong tất cả các khối
ngành tuyển sinh của bộ giáo dục. Một phần
do người học ngành này được miễn hoàn
toàn học phí, một phần khác đó là ước mơ
chính đáng của các em học sinh. Một
ước mơ cao cả thừa hưởng từ
những người thầy của ḿnh. Đó là truyền dạy tri thức cho
người khác. Đó cũng là mong
muốn bậc nhất của các bậc phụ huynh.
Tuy nhiên, trước thực trạng “thừa
thầy thiếu thợ” hiện nay th́ ngành sư
phạm đă giảm đi đáng kể độ hot
của ḿnh. Phần lớn người ta
đă thực tế hơn, họ ư thức
được việc làm sau khi ra trường của
ngành này chứ không hẳn là mộng mơ về một
cái nghề cao quư.
Và rồi “Điểm chuẩn vào các
trường sư phạm thấp: ngành sư
phạm không c̣n sức hút?[11]”,
“Ngành sư phạm: điểm chuẩn thấp v́
nguồn tuyển khan hiếm[12]”,
“Điểm chuẩn vào các ngành sư phạm thấp:
sẽ khó có giáo viên giỏi[13]”,
“Đầu vào sư phạm thấp, chất lượng
giáo dục sẽ về đâu[14]”.
Việc hạ điểm
chuẩn của ngành sư phạm, cũng tức là hạ
thấp tiêu chí giáo viên của ngành học này. Người ta tuyển chọn cốt cho
đủ chỉ tiêu chứ không quan tâm tới chất
lượng của từng sinh viên theo
học. Tiêu đề của các bài báo vừa
kể trên cũng đă cho thấy nguyên nhân khiến
chất lượng giáo viên ngày càng thấp. Nếu muốn hiểu hơn, xin hăy đọc
các bài báo đó. Đây là một
điều đáng buồn trong cách tổ chức đào
tạo của Bộ Giáo dục. Nói
đúng hơn, một Bộ Giáo dục đă không c̣n
thuốc chữa nữa rồi.
2. Chạy việc, xin việc và mua việc
Đó là hệ quả của
cơ chế. Không
phải chỉ riêng ngành sư phạm mới phải “chạy
việc, xin việc và mua việc”. Mà
tất cả các ngành nghề, các công việc có dính dáng
tới ngân sách nhà nước đều nằm trong ṿng
xoáy buôn bán chức tước này. Tôi
đă từng phân tích trong một bài viết trước
đây của ḿnh “Ba ngành kinh doanh siêu lợi nhuận của
tư bản đỏ” trên báo Tiếng Dân.
Với tâm lư làm việc
đúng ngành, đă học ngành nào th́ ra trường
phải làm đúng ngành đó.
Các sinh viên sư phạm ra trường không
c̣n lựa chọn nào khác ngoài việc đi “chạy” vào
nghề giáo viên.
Những sinh viên may mắn hơn, có
người nhà, người thân làm ở ngành giáo dục
th́ được ưu tiên “xuất nội bộ”
nhưng cũng phải qua một số cửa mới
chắc chân. C̣n những sinh viên ra trường
được nhận vào dạy học ngay tức
thời th́ ô dù của họ là trực tiếp hoặc
cũng phải ở trên tận “thiên đ́nh”, c̣n không th́
số họ “quá may mắn”.
Đây là biểu hiện: “Hiệu
trưởng nhận gần 1,2 tỷ đồng tiền
chạy việc làm giáo viên[15]”,
“Vụ gần 600 giáo viên nguy cơ mất việc: Hiệu
trưởng nhận chạy việc 300 triệu
đồng/suất[16]”,
“Lời kể của giáo viên làm c̣ chạy việc[17]”,
“giáo viên chạy hàng trăm triệu: giáo dục sẽ
đi về đâu?[18]”,
“Phải phăng ra đường dây chạy việc cho
giáo viên[19]”…
Nếu không có chạy việc th́ các giáo
viên tương lai của chúng ta đúng là “mất
dạy” (mất được dạy) theo
nghĩa đen, c̣n nếu có chạy việc th́ họ “mất
dạy” theo nghĩa bóng.
3. Không có triết lư giáo dục
Triết lư giáo dục (hay triết học
giáo dục) là một tiêu chuẩn chung
của cả nền giáo dục quốc gia. Nó giúp chúng ta
trả lời câu hỏi: học để làm ǵ? Học như thế nào? Học
cái ǵ? Triết lư giáo dục đặc
biệt nhấn mạnh vào các khía cạnh đạo
đức học và nhận thức luận. Khi người học sinh biết học
để làm ǵ th́ người giáo viên mới biết
dạy cái ǵ và dạy như thế nào. Triết lư
giáo dục phải được nhà nước thừa
nhận và chiểu theo đó để
định hướng, đưa ra các phương án giáo
dục cho mọi cấp bậc.
Ở Việt
Nếu không có triết lư giáo dục th́ rơ
ràng không trả lời được câu hỏi “giáo
dục để làm ǵ?”. Nếu
không trả lời được câu hỏi ấy th́
đừng nói đến các câu hỏi khác.
Đó là lư do học sinh không biết
học để làm ǵ, và giáo viên không biết dạy
để làm ǵ. Việc học với học sinh chỉ
đơn giản là học để lấy điểm,
thi lên lớp, lên cấp, lấy văn bằng. Việc dạy của giáo viên chỉ để
lấy lương, lấy thành tích, lấy cơ hội
thăng quan tiến chức (nếu có) chứ không phải
là dạy học. Nó giống như
một cái nghề, tạm gọi là nghề nói.
Việc không có triết lư giáo dục th́ có
liên quan ǵ đến một số giáo viên “mất dạy” kia? Có đấy. Đó là nhận thức và đạo đức
của người giáo viên bị xuống dốc.
Khi anh không có nhận thức
dạy để làm ǵ th́ anh không có đạo đức
của người dạy học. Anh tự coi ḿnh là một
người “thầy” đứng trên đầu học
sinh như một lănh chúa độc tài. Mọi
lời anh nói là chân lư, là “cành vàng lá ngọc”, buộc
học tṛ phải vâng lời. Cái
việc anh làm không phải là dạy học mà chỉ là
thể hiện cái quyền lực được
đứng trên đầu người khác mà thôi. Và khi anh không tự ư thức giới hạn
được cái quyền đó th́ đạo đức
của anh bị xuống dốc tệ hại. Nó
dẫn đến hành vi dâm ô, gạ t́nh,
bắt học sinh quỳ gối, uống nước
giẻ lau bảng hay tát vào mặt bạn như các
hiện tượng giáo dục tôi kể trên.
Lúc đó anh hoàn toàn không ư thức
được h́nh ảnh của ḿnh trong mắt học
sinh và hậu quả của ḿnh sau khi làm việc đó.
4. Lương giáo viên thấp
Lương giáo viên thấp là
một trong các vấn nạn khiến giáo viên không tập
trung vào sự nghiệp giáo dục của ḿnh. Một bài báo cho biết, lương giáo viên
bậc THCS chỉ 2 triệu đồng/tháng, bậc
lương giáo viên THPT là 3 triệu đồng/tháng, c̣n
không bằng cả lương người giúp việc[20]. Thử hỏi
với mức lương ấy có giáo viên nào sống
nổi? Một số giáo viên trẻ phải vay
nợ, xin tiền bố mẹ để sống[21].
T́nh trạng ban đầu của các giáo
viên trẻ đều như thế. Phải
mất 10 – 15 năm lương của họ mới lên
được tới 5 – 7 triệu. Nếu
những giáo viên vay nợ từ 200 – 300 triệu để
xin vào biên chế viên chức giáo viên th́ họ phải
mất từ 5 – 10 năm mới trả hết số
nợ này. Đó là chưa kể họ
c̣n phải sinh sống.
Lương giáo viên thấp khiến giáo
viên không có tinh thần dạy học, khiến họ không
cố gắng và điều quan trọng là họ coi
việc dạy học chỉ là nghề tay
trái để có chỗ đứng trong xă hội chứ
không phải nghề tay phải để kiếm cơm.
Để họ sống được,
họ phải tận dụng thời gian làm các công
việc khác, nếu không họ sẽ phải bỏ nghề[22] hoặc xin ra khỏi ngành. Những người không dám xin ra khỏi ngành, tôi
nghĩ họ không có cơ hội ra khỏi ngành, bởi v́
nếu ra khỏi ngành họ không biết làm ǵ để
sống. Họ được đào
tạo để dạy học và họ chỉ dạy
học mà thôi. Đó cũng là bất
cập của nền giáo dục Việt
Trong khi đó đâu phải
cứ ai học ngành nào th́ ra trường sẽ làm
được ngành đó đâu. Tôi cho rằng, điều
quan trọng của giáo dục phải là, phải dạy
cho sinh viên biết cách thích ứng với cuộc sống,
thích nghi nhanh với tất cả các ngành nghề nếu
họ có cơ hội. Điều đó
thể hiện đầu tiên ở triết lư giáo dục
tôi vừa kể trên.
Lời kết
Ở bài viết này, tôi không
ám chỉ tất cả giáo viên hay những người làm
nghề giáo dục. Những “giáo viên mất dạy” chỉ là một
thiểu số nhỏ trong xă hội Việt
Không c̣n ǵ đau đớn
hơn một người với tư cách là thầy giáo,
làm vấy bẩn tâm hồn của học tṛ. Tôi rất thích câu nói của một
người thầy tôi từng học: Một nền
giáo dục hỏng sẽ làm hỏng một thế hệ.
Một người thầy hỏng sẽ làm
vẩn đục những cuộc đời.
Giáo dục là cách để làm nên CON
NGƯỜI.
6/3/2019
Nhân Trần
_____
Nguồn dẫn:
[1]http://soha.vn/ket-luan-chinh-thuc-cua-cong-an-ve-vu-thay-giao-bi-to-dam-o-hoc-sinh-o-bac-giang-20190306104452188rf20190306104452188.htm
[2]http://soha.vn/thay-giao-truong-chuyen-thai-binh-bi-to-nhan-tin-ga-tinh-nu-sinh-20190305111935738rf20190305111935738.htm
[3]
https://vnexpress.net/phap-luat/nu-hieu-truong-truong
Trích: Tiếng dân 06.03.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt