DC&PT - Thời Sự 2019

Giáo sư Chu Hảo: Quĩ Phan Chu Trinh ngưng hoạt động

không từ một sức ép nào cả

Kính Ḥa / RFA

Giáo sư Chu Hảo, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản Tri thức, Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học Quĩ Phan Chu Trinh. Ảnh chụp 2010. AFP

Cuối tháng 2/2019, trên các trang mạng xă hội có lan truyền một bức thư được cho là của bà Nguyễn Thị B́nh, nguyên Phó Chủ tịch nước Việt Nam, Chủ tịch Quĩ văn hóa Phan Chu Trinh, kư về việc ngưng hoạt động của tổ chức này.

Giáo sư Chu Hảo, nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa học công nghệ Việt Nam, Phó chủ tịch hội đồng khoa học Quĩ Văn hóa Phan Chu Trinh, xác nhận với đài RFA rằng lá thư của bà B́nh là có thật, và ông cho RFA cuộc phỏng vấn sau đây.

Kính Ḥa RFA: Trong lá thư của bà Nguyễn Thị B́nh, thưa Giáo sư sao không thấy đưa lư do tại sao Quĩ Phan Chu Trinh được cho ngưng hoạt động?

Giáo sư Chu Hảo: Cái lư do chủ yếu mà chúng tôi nói rằng là v́ những điều kiện khách quan đấy, là sức khỏe của bà Nguyễn Thị B́nh. Bà ấy năm nay đă trên 90 tuổi. Gần đây sức khỏe của bà rất là giảm sút. Thành ra bà rất là muốn từ nhiệm chức Chủ tịch Quĩ văn hóa Phan Chu Trinh. Và bà đă đề nghị phải có người thay thế. Thế nhưng trong thời gian vừa qua, hội đồng của chúng tôi có họp lại th́ không t́m được người thay thế. Không ai có đủ điều kiện, tư cách và điều kiện, trong thời điểm hiện nay. Mà bà B́nh th́ cương quyết xin rút, cho nên chúng tôi tuyên bố ngưng hoạt động.

Cũng có một số bạn bè trong và ngoài nước, có hỏi chúng tôi là có bị sức ép ǵ không.

Chúng tôi xin khẳng định là việc này chúng tôi làm hoàn toàn tự nguyện tự giác, trên cái cơ sở, điều kiện là không có người thay thế bà B́nh, chứ không chịu sức ép của bất kỳ chính quyền hay ai cả.

Kính Ḥa RFA: Thông thường nếu như chưa t́m được người thay thế th́ cũng có thể có người tạm quyền được chứ ạ?

Giáo sư Chu Hảo: Người có thể tạm quyền trước hết là bác Nguyên Ngọc, với tư cách Chủ tịch Hội đồng khoa học của Quĩ, và tôi với tư cách Phó chủ tịch. Cả hai chúng tôi đều ở trong hoàn cảnh không thể tiếp tục được.

Những thành viên khác trong Hội đồng th́ tự mọi người thấy rằng chưa đủ uy tín xă hội, không có thời gian, v.v… nên không ai dám nhận cả.

Kính Ḥa RFA: Thưa Giáo sư việc dừng hoạt động của Quĩ với một lư do nhân sự như vậy th́ Giáo sư có thấy là đáng tiếc không?

Giáo sư Chu Hảo: Rất là đáng tiếc. Nhưng mà trong cái lời tuyên bố ở cuối thông báo mà bà B́nh kư, th́ chúng tôi thấy rằng là sau đây, những hoạt động như thế, với tiêu chí văn hóa như thế của Quĩ Văn hóa Phan Chu Trinh, sẽ được tiếp tục bằng những hoạt động, h́nh thức khác nhau để tiếp tục sự nghiệp đó.

Kính Ḥa RFA: Giáo sư có thể tóm tắt sơ lược những ǵ Quĩ Văn hóa phan Chu Trinh đă làm được trong thời gian tồn tại của nó không ạ?

Giáo sư Chu Hảo: Trong 11 năm tồn tại th́ Quĩ đă có nhiều hoạt động, tuy nhiên những hoạt động đấy chưa xứng với tiêu chí, hay những việc ban đầu mà chúng tôi đặt ra. Nó có nhiều khó khăn, mà một trong những khó khăn đấy là vấn đề tài chính.

Cho đến năm vừa qua th́ Quĩ Phan Chu Trinh có những hoạt động thế này;

Một là phối hợp với Nhà xuất bản Tri thức để xây dựng Tủ sách Tinh hoa tri thức thế giới, để mà tuyên truyền quảng bá những giá trị phổ quát của nhân loại, thông qua tủ sách đó, bằng cách xuất bản, bằng cách dịch, phát hành những cuốn đó trong toàn quốc. Đồng thời là tổ chức những buổi hội thảo, tọa đàm, để mà giới thiệu những cuốn sách đó trong giới học thuật, cũng như giới trẻ nói chung.

Thứ hai, là Quĩ đă kiên tŕ thực hiện việc trao giải Văn hóa Phan Chu Trinh cho bốn hạng mục là dịch thuật, nghiên cứu, v́ sự nghiệp văn hóa xă hội, và Việt Nam học. Hàng năm chúng tôi chọn ra những nhân vật, những tổ chức, mà có rất nhiều những đóng góp, cho văn hóa và giáo dục Việt Nam, nhưng mà những hoạt động và nghiên cứu đó không nằm trong chương tŕnh và kế hoạch nghiên cứu của nhà nước, nên nhà nước ít có điều kiện để bao quát được hết. Th́ Quĩ văn hóa Phan Chu Trinh đă làm những nhiệm vụ bổ sung vào hoạt động, tôn vinh những giá trị văn hóa và giáo dục của những tác giả, tác phẩm đă tồn tại ở Việt Nam trong mấy chục năm qua.

Bà Nguyễn Thị B́nh, Chủ tịch Quĩ Phan Chu Trinh, nguyên Phó chủ tịch nước, tại một buổi tiếp tân ở Kolkatka, Ấn Độ. 2007. AFP

Việc đó không có mâu thuẫn ǵ với tiêu chí chung của việc phát triển văn hóa của đất nước, mà nó chỉ bổ sung thêm vào những mảng mà nhà nước chưa có điều kiện quan tâm tới.

Thứ nữa là trong ba bốn năm gần đây, chúng tôi mở thêm hạng mục là tôn vinh văn hóa Việt Nam thời hiện đại. Tức là những danh nhân văn hóa có những đóng góp hết sức quan trọng cho nền văn hóa chữ quốc ngữ Việt Nam từ giữa thế kỷ thứ 19 đến giữa thế kỷ thứ 20.

Bắt đầu từ ông Trương Vĩnh Kư, rồi những nhân vật khác nữa mà chúng tôi sẽ tôn vinh. Đấy không phải là giải thưởng mà là sự tôn vinh của xă hội đối với những người có công lao rất là kiệt xuất, trong cái giai đoạn đó, mà trước đó là văn hóa Hán Nôm. Trong giai đoạn đó nhà nước đă làm tốt như là đối với Nguyễn Du, Nguyễn Trăi,… C̣n trong giai đoạn mà từ sau năm 45 trở lại đây, th́ nhà nước cũng đă có những tuyên dương hết sức là xứng đáng với những người có công trong việc phát triển văn hóa của Việt Nam.

Nhưng mà cái giai đoạn từ giữa thế kỷ 19, có thể nói từ khi xuất hiện tờ Gia Định báo, cho đến năm 45, v́ nhiều lư do khác nhau, hoàn cảnh lịch sử, cho nên một số nhân vật chưa được tôn vinh cũng như thừa nhận một cách thơa đáng, cũng như tuyên bố sự nghiệp của họ. Th́ Quĩ Văn hóa Phan Chu Trinh cũng tham gia vào việc bổ sung những hoạt động văn hóa, nên chúng tôi lập ra cái hạng mục đó.

Chúng tôi tôn vinh cụ Phan Bội Châu, cụ Phan Chu Trinh, cụ Phan Khôi, cụ Nguyễn Văn Vĩnh, c̣n năm ngoái là cụ Phạm Quỳnh.

Những nhân vật đó th́ dần dần từng bước, trong chính quyền và xă hội đă có những thùa nhận. Thế nhưng mà công khai tuyên bố như là những danh nhân văn hóa th́ là sáng kiến của chúng tôi.

Chúng tôi chịu trách nhiệm trước xă hội về công việc đó, v́ nếu chúng tôi không làm, th́ về sau này thế hệ trẻ sẽ rất khó, ít điều kiện để tập hợp lại được, những nhà khoa học, những tập thể học thuật, có đủ tŕnh độ để mà đánh giá, tôn vinh những con người đó.

Tuy nhiên ư kiến trong xă hội vẫn chưa thật là hoàn toàn thống nhất. Ví dụ như có một lực lượng rất là chống đối việc chúng tôi tôn vinh những người như là Trương Vĩnh Kư, hay như khi chúng tôi tôn vinh cụ Nguyễn Văn Vĩnh, cụ Phạm Quỳnh.

Những nhân vật ấy có vẻ như nổi trội trong giai đoạn lịch sử ấy, với những ư kiến đánh giá khác nhau. Nhưng chúng tôi kiên quyết bảo vệ quan điểm của ḿnh, và chúng tôi công bố với tư cách là một đoàn thể xă hội dân sự chịu trách nhiệm trước xă hội, về ư kiến của ḿnh. Chúng tôi sẵn sàng trao đổi lại về những ư kiến có tinh thần khoa học, không chụp mũ, không qui kết, để mà thảo luận với nhau.

C̣n những ai mà chúng tôi nhận thấy rằng quá khích, chụp mũ và qui kết th́ chúng tôi cũng không muốn mở ra tranh luận cho nó mất thời gian.

Ngoài ra Quĩ c̣n rất muốn có một khoản kinh phí để hỗ trợ việc nghiên cứu văn hóa mà nó không thuộc trong chương tŕnh cấp nhà nước, mà là sáng kiến từng cá nhân hay tổ chức. Chúng tôi cũng muốn có một quĩ học bỗng để hỗ trợ cho sinh viên, hay những nhà nghiên cứu. Thế nhưng trong mươi năm vùa qua th́ nguồn kinh phí của chúng tôi rất là hạn hẹp, cho nên cái mảng đấy chúng tôi không làm được. Đấy cũng rất là đáng tiếc.

Kính Ḥa RFA: Sắp tới đây giáo sư và những người cùng chí hướng có nghĩ ra cái ǵ để thay thế, tiếp nối con đường mà Quĩ Phan Chu Trinh để lại không ạ?

Giáo sư Chu Hảo: Hiện tại th́ chúng tôi có Tủ sách tinh hoa tri thức thế giới, vẫn c̣n nhà xuất bản Tri thức. Với sự khuyến khích và hỗ trợ của Liên hiệp Các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam. Mặc dù tôi không c̣n làm giám đốc nữa nhưng đă bổ nhiệm một người mới, vẫn theo những tiêu chí cũ, vẫn tiếp tục thực hiện chương tŕnh xây dựng tủ sách tinh hoa tri thức thế giới.

Ngoài ra th́ cách đây gần hai năm, chúng tôi đă thành lập Viện Phan Chu Trinh. Đây là một viện tư nhân, hoạt động theo luật khoa học công nghệ của Việt Nam. Viện này đăng kư hoạt động tại Quảng Nam, trụ sở ở Hội An.

Hiện tại Viện đó vẫn do tôi làm Viện trưởng, ông Nguyên Ngọc, tức là nhà văn Nguyên Ngọc, là Chủ tịch Hội đồng viện, kiêm Chủ tịch Hội đồng khoa học.

Sắp tới Viện Phan Chu Trinh đó sẽ có một chương tŕnh hoạt động, bước đầu đă có kết quả. Chúng tôi sẽ mở rộng hoạt động của Viện Phan Chu Trinh, để kế tiếp một phần công việc của Quĩ Phan Chu Trinh.

Sắp tới viện đó cũng có thể có những thay đổi về mặt tổ chức, nhưng mà phương hướng phát triển, điều lệ hoạt động đă đăng kư với nhà nước, th́ chúng tôi vẫn cứ tiếp tục.

Kính Ḥa: Rất cám ơn giáo sư Chu Hảo đă trả lời phỏng vấn Đài Á châu tự do.

Trích: RFA 25.02.19

 

Mục Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển điện tử:  

            www.dcpt.org                                  

hay       www.dcvapt.net                             

                                                     

                                                     

Email: dcvapt@gmail.com                     

Hiệp Hội Dân Chủ và Phát Triển Việt Nam     Trở về Mục Lục