DC&PT - Thời Sự 2019
Đi chùa để làm ǵ?
Mạnh Kim
H́nh minh họa. Bà con nghèo nhận quà từ thiện tại Chùa Liên Tŕ. Chùa nay đă bị giải tỏa san bằng
Những ǵ đang diễn ra đă trở
thành chuỗi “đại họa” đưa Phật giáo lao
vào t́nh trạng khủng hoảng chưa từng thấy. Từ
các vụ nhà sư trác táng đến cơn lốc “buôn
thánh, bán thần”, Phật giáo đang chứng kiến sự
hỗn loạn cực độ. Nhà chùa, có nơi, trở
thành “cơ sở tôn giáo”; trong khi “cán bộ tôn giáo”, có chỗ,
khoác áo nhà sư; và “Phật tử” th́ u u mê mê ngưỡng
vọng vào tà ma, quỷ thuyết…
Chùa nhiều,
Phật “đông” nhưng “quỷ ma” nhan nhản. Những bức
tượng Phật “cao nhất Đông Nam Á” và những
ngôi chùa “lớn nhất Đông Nam Á” đă mọc lên trên một
quốc gia có những điều tồi tệ, vốn bị
nghiêm cấm trong giáo lư nhà Phật, có lẽ cũng thuộc
vào hạng nhất nh́ Đông Nam Á, từ ăn cắp, hiếp
dâm, đến thậm chí giết bố mẹ ruột… Cuộc
khủng hoảng đạo đức xă hội, thật
mỉa mai cùng cực, lại tỷ lệ thuận với
cơn lốc xây chùa và cơn sốt đi chùa. Chùa chiền
đang được “xă hội hóa” th́ tại sao giáo lư Phật
giáo đă không được “xă hội hóa” để giúp
xă hội tốt hơn, con người sống tốt hơn,
ḷng người chân thành hơn, tâm trí chúng sinh b́nh an hơn?
Nếu nhà chùa đang gieo “nhân” tốt th́ tại sao “quả”
gặt được lại kinh khủng đến vậy?
Luật “nhân-quả” nào có thể giải thích điều
này? Thực tế th́ sự bùng nổ chùa chiền đă
gieo những cái “nhân” khác, hơn là “nhân” đạo lư. Khó có
thể có cái “quả” tốt, khi mà chính nhà chùa và nhà sư
trong đó, đă tự gạt ra yếu tố đạo
đức cá nhân và phẩm hạnh nhà tu, để trở
thành một phần của cái gọi là thị trường
“buôn thánh, bán thần”.
“Phật giả”,
“giả Phật”; “chùa giả”, “giả chùa”; “tăng giả”,
“giả tăng”. Chỉ có điều này là thật: “Mạt
pháp”! “Phật thật” đang khóc (có lẽ vậy). “Phật
giả” vừa đếm tiền vừa cười (hẳn
thế). “Bồ tát thật” đang tụng niệm để
Phật giáo thoát khỏi kiếp nạn tai ương. “Bồ
tát giả” th́ lần tràng hạt “phổ độ chúng
sinh” bằng ngoa ngôn ma mị. Câu hỏi lớn nhất cần
được quan tâm không chỉ là t́nh trạng “kinh doanh”
Phật giáo mà c̣n là tại sao ngày càng có nhiều Phật tử
không nh́n thấy được “Phật giả” trong những
kiến trúc “giả chùa”? Những hàng hàng lớp lớp người
đi chùa không cho thấy Phật giáo đang phát triển. Mà
là ngược lại. Nhang khói càng nghi ngút, dường như,
càng che mờ con đường giác ngộ đích thực
mà giáo lư Phật giáo truyền dạy. “Đi chùa viếng Phật”
– một nét văn hóa tôn giáo trang nghiêm gắn liền với
văn hóa dân tộc – đă biến thành một hoạt
động “đi mua sắm” để mua đủ các thứ
mà “thị trường” ngoài đời không thể mua, từ
giấc mơ, khát vọng, đến danh và “lộc”. “Bồ
tát nào “chứng”, “Phật” nào “chứng”? Cơn lốc xây
chùa có thể không bùng nổ nếu những kẻ “buôn
thánh, bán thần” không “nắm bắt” được “tâm
lư” và “nhu cầu thị trường”.
Trong What
The Buddha Taught – một trong những tác phẩm kinh
điển và căn bản về giáo lư Phật giáo, Ḥa thượng
Walpola Rahula (1907-1997) viết:
“Theo Phật
học, vị trí của con người là tối thượng.
Con người là chủ nhân của chính ḿnh, và không có một
thực thể hay quyền năng nào cao hơn để
định đoạt số phận của nó. Đức
Phật dạy: “Người ta là nơi nương tựa
của chính ḿnh, c̣n ai khác nữa có thể làm nơi nương
tựa?”. Ngài khuyên các môn đệ hăy là “một nơi nương
tựa cho chính ḿnh” và không bao giờ nên t́m nơi nương
tựa hay sự giúp đỡ của bất cứ người
nào khác. Ngài giảng dạy, khuyến khích và cổ vũ mỗi
người hăy tự mở mang và t́m sự giải thoát
cho chính ḿnh, v́ con người có năng lực giải thoát
ḿnh ra khỏi mọi ràng buộc, bằng trí tuệ và nỗ
lực riêng. Đức Phật dạy: “Các người nên
làm công việc của ḿnh, v́ các Đức Như Lai chỉ
dạy con đường mà thôi”. Nếu Đức Phật
được gọi là một người “cứu thế”
đi nữa th́ cũng chỉ có nghĩa rằng Ngài đă
t́m ra và chỉ con đường đi đến Giải
thoát, Niết Bàn. Nhưng chúng ta phải bước trên Con
đường ấy bằng chính ḿnh” (*).
Trong quyển Thấy
Phật, giáo sư Cao Huy Thuần viết: “Ngài ở cùng
khắp, Ngài ở chung quanh chúng ta, ai cũng có thể thấy
Ngài nếu tâm sáng, và tùy tâm sáng đến đâu th́ thấy
Phật rơ đến đấy. Niệm Phật là làm cho
tâm sáng và tâm sáng th́ Phật hiện, bởi v́ Phật ở
cùng khắp th́ tất nhiên Phật cũng ở trong tâm
ta... Ai đi sâu vào Phật học sẽ thán phục mối
tương quan sâu thẳm giữa trí tuệ và ḷng tin. Trong
Phật giáo, ḷng tin luôn dựa trên trí tuệ, và trí tuệ
chỉ có thể sáng chiếu đến chân lư nếu được
ḷng tin hỗ trợ. Thấy Phật cũng chỉ b́nh thường
vậy thôi. Không phải ở trên ngôi sao kia, mà ở ngay
trong ḷng. Ra đời cách đây 2.546 năm, Đức Phật
vẫn c̣n ở quanh ta để luôn nói với ta tiếng
nói từ trong tâm, rằng: Ta đă sinh làm người, và từ
người, chứ không từ đâu khác, từ Ta, từ
chính Ta, Ta đă chứng ngộ…”.
Thật khó
có thể đ̣i hỏi một người “b́nh dân” “thấy”
được Phật như cách ông Cao Huy Thuần “thấy”
hoặc nh́n ra được “Con đường” để
đi bằng chính ḿnh như cách Ḥa thượng Walpola
Rahula viết. Tuy nhiên, Phật giáo là uyên thâm nhưng Phật
tử th́ không cần tu học đến uyên bác như các
bậc Tuệ Sĩ hay Lê Mạnh Thát để hiểu thấu
đáo Phật pháp. Muốn “thấy Phật” không phải
là điều bất khả. Ai cũng có thể “thấy”
rằng, Phật không ở trong chùa; Phật ở trong tâm. Không
Phật tử nào mà không ít nhất một lần nghe như
vậy. Chưa có bất kỳ quyển giáo lư hoặc triết
học Phật giáo nào nhắc đến những hành vi mê
tín ngưỡng vọng như là “phương tiện”
để được chứng giám sự “thành tâm” hoặc
để giúp t́m đến chân lư tối thượng của
đạo Phật. Có thể có những Phật tử tu
và hành cả đời theo những ǵ giáo lư Phật giáo
truyền dụ cũng chưa “gặp” được Phật
nhưng chắc chắn rằng họ sẽ chẳng bao
giờ “thấy” được Phật cho dù họ đi
chùa bao nhiêu lần, quỳ lạy tượng Phật bao
nhiêu cái và “cúng dường” bao nhiêu tiền. Chừng nào c̣n
mang đến chùa những thứ mà Phật giáo căn bản
khuyên dạy cần phải buông bỏ, chừng nào mà trí
c̣n loạn và tâm c̣n “đóng” trước cửa nhà Phật
th́ làm sao có thể “thấy” được Phật ngay cả
khi tượng Phật sờ sờ trước mắt?
(*) Nguyên văn:
Man's
position, according to Buddhism, is supreme. Man is his own master, and there
is no higher being or power that sits in judgment over his destiny. “One is
one's own refuge, who else could be the refuge?” said the Buddha. He admonished
his disciples to “be a refuge to themselves”, and never to seek refuge in or
help from anybody else. He taught, encouraged and stimulated each person to
develop himself and to work out his own emancipation, for man has the power to
liberate himself from all bondage through his own personal effort and
intelligence. The Buddha says: “You should do your
work, for the Tathagatas only teach the way.' If the
Buddha is to be called a “saviour” at all, it is only in the sense that he
discovered and showed the Path to Liberation, Nirvana. But we must tread the
Path ourselves.
·
Trích: VOA 22.03.19
Mục Thời sự Tạp chí Dân chủ
& Phát triển điện tử:
hay www.dcvapt.net
Email:
dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và Phát Triển Việt