DC&PT -
Thời Sự 2019
Văn Bảo, Luật Khoa
Trong những ngày qua, những h́nh ảnh
từ cuộc biểu t́nh chống lại Luật dẫn
độ tại Hong Kong khiến nhiều người
tỏ ra thán phục trước quy mô, kỷ luật và
sự văn minh của nó. Một trong những nhân tố giúp các
cuộc biểu t́nh ở
Khi
nh́n những h́nh ảnh về các cuộc biểu t́nh
gần đây ở Việt
Các cuộc biểu t́nh gần
đây ở Việt
Sinh
viên biểu t́nh trước pḥng họp của HĐQT
mới của Đại học Hoa Sen. Ảnh: VnExpress
Tuy vậy, câu
chuyện sinh viên biểu t́nh ở Việt
Trên thực tế, có rất
nhiều lư do để ngăn một sinh viên Việt
Sinh viên có thể bị
đuổi học nếu biểu t́nh
Theo pháp luật Việt Nam
hiện tại, quyền biểu t́nh của sinh viên không
chỉ bị giới hạn bởi các quy định áp
dụng chung cho toàn xă hội như Nghị định
38/2005/NĐ-CP hay Thông tư 09/2005/TT-BCA, mà c̣n bị giới
hạn bởi các quy định dành riêng cho sinh viên, học
sinh. Có thể kể đến là Thông tư 10/2016/TT-BGDĐT
do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.
Thông tư 10 kể
trên quy định về Quy chế công tác học sinh, sinh
viên tại các trường đại học hệ chính
quy. Văn
bản này giới hạn quyền biểu t́nh bằng cách
đặt ra mức kỷ luật từ khiển trách
tới buộc thôi học, giao cho cơ quan chức năng
xử lư khi sinh viên biểu t́nh. Mục 23 của Thông
tư 10, khi tham gia biểu t́nh, tụ tập đông
người, khiếu kiện trái pháp luật từ
lần thứ ba trở lên, sinh viên có thể bị đ́nh
chỉ học, buộc thôi học, và có thể giao cho
cơ quan chức năng xử lư. Mục 22 của
phần phụ lục nêu trên tỏ ra nặng nề
hơn với hành vi lôi kéo, kích động biểu t́nh,
viết truyền đơn, áp phích khi chỉ cần sinh
viên làm lần đầu là bị đ́nh chỉ học có
thời hạn và bị đuổi học nếu làm
lần 2.
Thực tế th́
không phải sinh viên nào cũng biết rơ về sự
tồn tại của Thông tư 10 và các quy định
của nó. Tuy
vậy, nhiều sinh viên vẫn biết rằng họ
sẽ phải gánh chịu hậu quả nếu tham gia
biểu t́nh. Cũng theo khảo sát
được dẫn ở phần trên, nhiều sinh viên
nghĩ rằng họ sẽ bị kỷ luật,
đuổi học, phạt hành chính và thậm chí là
ngồi tù nếu tham gia biểu t́nh.
Cán bộ đoàn, hội,
cán sự lớp: cánh tay nối dài
của chính quyền
Thông thường,
khi có những thông tin kêu gọi biểu t́nh trên mạng xă
hội xuất hiện, đó cũng là lúc sinh viên
được nhắc nhở không tham gia biểu t́nh. Hội sinh viên, Đoàn thanh niên và các thành
viên ban cán sự sẽ làm nhiệm vụ nhắc nhở
sinh viên không đi biểu t́nh bằng các thông báo miệng
hoặc thông báo bằng các status trong các group nội bộ
trên Facebook của sinh viên.
Ở một số
trường, cán bộ trong bán cán sự lớp c̣n
được yêu cầu tham gia biểu t́nh để
nhận mặt người tham gia để có h́nh thức
kỷ luật. Bên cạnh đó, có một bộ phận
có nhiệm vụ theo dơi tư
tưởng sinh viên trên mạng xă hội do Đoàn
trường quản lư. V́ vậy, h́nh ảnh, hay bài
đăng nào đó cho thấy có sự tham gia biểu t́nh
của một sinh viên trong trường đều có
thể bị theo dơi.
Trong khi đó, các
trường đại học, cao đẳng không
phải lúc nào cũng đưa ra thông báo chính thức
về việc này. Tuy
vậy, trong đợt biểu t́nh chống lại
Luật đặc khu và Luật An ninh
mạng năm 2018 đă có ít nhất sáu trường
đại học, cao đẳng ra thông báo chính thức
bằng văn bản trên trang web của ḿnh yêu cầu sinh
viên không tham gia biểu t́nh. Các thông báo của
các trường đều có sự chỉ đạo
của phía cơ quan công an như thông báo dưới dây
của Khoa Tiếng Anh, Viện Đại học Mở Hà
Nội.
Trang
Facebook của Hội sinh viên ĐH Luật Hà Nội thông
báo sinh viên không được phép tham gia biểu t́nh.
Gia đ́nh: rào cản
gần như không thể vượt qua của sinh viên
Ở Việt
Dù vậy, gia
đ́nh thường không thể biết được
hết các hoạt động mà con ḿnh tham gia khi đang
học tập xa nhà ở các trường đại
học, cao đẳng trên thành phố. Và nhà trường có một cách để
liên lạc tới phụ huynh khi con em của họ
gặp vấn đề, bao gồm cả chuyện
biểu t́nh.
Thông thường,
vào đầu năm học đầu tiên, sinh viên sẽ
phải cung cấp thông tin liên quan tới gia đ́nh, bao
gồm cả địa chỉ nhà và đặc biệt là
số điện thoại của phụ huynh. Bằng cách này, nhà trường nắm
giữ một số lượng lớn các thông tin liên
lạc với phụ huynh của sinh viên, qua đó có
thể tác động tới quyền của sinh viên
bằng cách tác động tới phụ huynh – “nhà tài
trợ” chính cho việc học của sinh viên.
Sinh viên cũng
phải nhờ cậy đến phụ huynh nếu
muốn nhận thông tin hay làm việc với nhà
trường. Trường
Đại học Tôn Đức Thắng là một ví
dụ khi thông báo điểm trực tiếp về cho
phụ huynh dù đó là những thông tin riêng tư của
sinh viên – những công dân trên 18 tuổi với đầy
đủ quyền; hay vụ việc Đại học Tân
Tạo đ̣i tiền học bổng của các sinh viên
chỉ bắt đầu được giải quyết
nghiêm túc khi phụ huynh xuất hiện.
Nhà trường và công an phối hợp quản lư sinh viên
Khi có học sinh, sinh viên hoặc
giáo viên tham gia biểu t́nh, các trường học sẽ
phải có biện pháp để ngăn cấm họ tham
gia, đồng thời phải tuân theo
chỉ đạo của cơ quan công an nhằm
đảm bảo công tác an ninh chính trị.
Một trong những quy
định đặt nền móng cho sự phối hợp
giữa nhà trường và cơ quan an ninh trong việc
kiểm soát sinh viên tham gia biểu t́nh là Quyết
định 46/2007/QĐ-BGDĐT về quy định
về công tác bảo đảm an ninh chính trị, trật
tự an toàn xă hội trong các cơ sở giáo dục
thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.
Theo quyết định này,
hiệu trưởng các trường đại học,
cao đẳng và các trường khác sẽ phải
“thực hiện sự chỉ đạo về chuyên môn,
nghiệp vụ của cơ quan công an ở địa
phương trong công tác đảm bảo chính trị,
trật tự an toàn xă hội của trường học.”. Đối với các thủ trưởng
cơ quan quản lư giáo dục địa phương,
họ phải phối hợp với cơ quan công an cùng cấp để đưa ra các
hướng dẫn và chỉ đạo thực hiện
vấn đề này.
Quyết định này cũng
quy định rằng việc tham gia biểu t́nh là hành vi
không được làm trong trường học, trong
phần đề cương hướng dẫn cho các
trường học xây dựng quy định riêng cũng
quy định các trường phải có giải pháp
ngăn cấm giáo viên và người học tham gia các
cuộc biểu t́nh, tự phát lập hội, câu lạc
bộ.
Bên cạnh đó, các
trường phải làm nhiệm vụ giáo dục và
nắm bắt diễn biến tư tưởng của
giáo viên, người học để kịp thời can
thiệp, cũng như phải báo cáo hàng năm, hàng quư lên
cơ quan quản lư giáo dục cấp trên hoặc Bộ
GD-ĐT.
Nh́n xuyên suốt các hành
động của các trường đại học, cao
đẳng khi có một cuộc biểu t́nh diễn ra, có
thể thấy họ đă thực hiện khá đúng
với quy tŕnh được đề ra trong Quyết
định 46 nêu trên. Bắt đầu từ việc giáo
dục về việc không tham gia biểu t́nh trong tuần
sinh hoạt, có các bộ phận theo dơi tư tưởng
sinh viên trên internet, đưa ra các thông báo chính thức
hoặc phi chính thức nhằm ngăn cấm sinh viên
đi biểu t́nh theo hướng dẫn của phía công an,
và cuối cùng là xử lư những sinh viên tham gia biểu
t́nh.
Trường hợp của sinh
viên Trương Thị Hà – sinh viên văn bằng 2 –
Đại học Khoa học Xă hội và Nhân văn TP. HCM
cho thấy sự phối hợp của nhà trường
với cơ quan công an khi sinh viên của ḿnh bị bắt
v́ đi biểu t́nh. Khi cô tham gia cuộc biểu t́nh
chống lại Luật Đặc khu và Luật An ninh mạng hồi tháng 6 năm 2018, cô
đă bị cơ quan công an bắt giữ. Trong tâm thư của ḿnh gửi tới ông Phạm
Tấn Hạ, hiệu phó của trường, cô đă mô
tả rằng thầy đă đến khi cô bị bắt
giữ và kư vào biên bản do phía công an chuẩn bị
mặc dù cô đă nhờ thầy giúp gọi luật sư.
Có thể thấy, việc tham
gia biểu t́nh của sinh viên sẽ gặp rất
nhiều rào cản, từ những hạn chế về
quyền dành riêng cho sinh viên, sự khuyên ngăn của cha
mẹ, sự ngăn cấm của nhà trường và trên
hết là sự phối hợp ngăn chặn giữa nhà
trường và cơ quan công an. Việc thiếu vắng
không gian cho các hội đoàn độc lập của sinh
viên cũng làm giảm đi khả năng sinh viên có
thể tham gia và tự ḿnh tổ chức các cuộc
biểu t́nh bài bản như ở Hong Kong.
Tuy vậy, cần
nh́n nhận rằng, sinh viên Việt
Tài liệu tham khảo:
·
Thông
tư 10/2016/TT-BGDĐT – Ban hành Quy chế Công tác sinh viên
cho chương tŕnh đào tạo chính quy.
·
Quyết
định 46/2007/QĐ-BGĐT – Quy định công tác
bảo đảm an ninh chính trị,
trật tự an toàn xă hội trong các cơ sở giáo
dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân.
Trích: Tiếng dân 23.06.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt