DC&PT - Thời Sự 2019
Thục-Quyên
EVFTA là chữ tắt của European Union-Vietnam Free Trade
Agreement/Hiệp định Thương mại Tự do giữa
Liên minh Âu Châu và Việt Nam.
Mạng lưới Người bảo vệ Nhân quyền
VETO! đă tổ chức một buổi thuyết tŕnh ngày
18.05.2019 tại Bad Vilbel (gần Frankfurt), nhằm đưa
tin tức chính xác liên quan đến những ràng buộc
nhân quyền trong Hiệp định Thương mại Tự
do giữa Liên minh Âu Châu và Việt Nam(1), đồng thời
tŕnh bày những cơ sở pháp lư VETO! đă dựa vào
để vận động hữu hiệu với Liên
minh Âu châu (LMÂC) trong một năm rưỡi qua, hầu
đưa cao trọng trách của EVFTA trong việc tôn trọng
và bảo vệ nhân quyền tại Việt Nam.
EVFTA và những ràng buộc
nhân quyền
Nói tới Hiệp định Thương mại Tự
do giữa Liên minh Âu Châu và Việt Nam EVFTA th́ phải nói tới:
- PCA Hiệp định khung về Hợp tác và Đối
tác toàn diện,
- FTA Hiệp định Thương mại, và
- IPA Hiệp định Bảo hộ Đầu tư.
PCA là hiệp định với khung luật và cơ chế
hoạt động ràng buộc vững chắc về Nhân
quyền. FTA và IPA chịu sự ràng buộc nhân quyền
định rơ trong PCA và đồng thời những cam kết
đối với những luật nhân quyền quốc tế.
Vi phạm nhân quyền là vi phạm đến bản chất
của PCA, FTA và IPA.
Như vậy, chiếu điều 57 PCA, vi phạm bản
chất của PCA, FTA và IPA có thể dẫn đến việc
chế tài, kể cả ngưng thực hiện một phần
hay toàn bộ những Hiệp định FTA và IPA
FTA cần sự phê chuẩn của Nghị viện
Âu châu.
IPA cần sự phê chuẩn của tất cả 28 quốc
hội của các quốc gia thành viên trong Liên minh Âu châu (27
quốc gia sau Brexit).
Hiện nay tin đồn EVFTA (FTA và IPA) có thể được
"thông qua" hoặc "kư kết" chỉ vô t́nh hay
cố ư gây ra hiểu lầm. Đây chỉ là dự tính của
Hội đồng Bộ trưởng LMÂC đem FTA và IPA
ra cứu xét vào ngày 28.05.2019 để quyết định
có cho phép kư hay không. Và dù quyết định thuận, dù những
cơ quan trách nhiệm có gặp gỡ để kư kết,
FTA và IPA cũng chưa có hiệu lực.
FTA phải chờ Nghị viện Âu châu phê chuẩn và
IPA phải chờ được toàn thể các quốc hội
các nước thành viên LMÂC phê chuẩn. Việc phê chuẩn
IPA có thể cần nhiều năm. Do đó mọi chú ư hiện
nay phải nên được dồn vào quyết định
của Nghị viện Âu châu đối với FTA
VETO! hỗ trợ việc
thực hiện những khía cạnh nhân quyền trong mục
tiêu của Hiệp định EVFTA
Sự tôn trọng các quyền con người là một
bộ phận quan trọng của EVFTA và vi phạm các quyền
này là một vi phạm nguyên tắc của thỏa
thuận.
Kể từ khi triển khai thực hiện Hiệp
định PCA vào năm 2012 và kể từ khi kết thúc
đàm phán EVFTA vào năm 2016, t́nh h́nh nhân quyền tại Việt
Nam đă xấu đi một cách đáng kể: số lượng
người bảo vệ nhân quyền bị bắt giữ
và bị kết án vẫn đang tăng đều đặn,
dù trong lĩnh vực tự do tôn giáo, ư kiến, báo chí hoặc
hiệp hội, khiến chính Nghị viện Âu châu đă
lên tiếng đặt vấn đề rất nhiều lần.
1.
Trong t́nh huống này, quyết định của EU phải
được dựa vào các hành động chứ không phải
là lời hứa của Việt Nam trong quá tŕnh phê chuẩn
EVFTA.
Điều 1. EU chỉ nên phê chuẩn EVFTA
sau khi Việt Nam phê chuẩn ba công ước cốt lơi ILO
87, 98 và 105, và ban hành Luật Lao động, cũng như
Luật Công đoàn hoặc hiệp hội phù hợp.
Công ước ILO 87 về quyền tự
do thành lập công đoàn độc lập phải được
kư đầu tiên để bảo đảm việc thực
thi đứng đắn những công ước: Công ước
98 về quyền tổ chức và thương lượng
tập thể và Công ước 105 về chống lao động
cưỡng bức.
Điều 2. Trả tự do trước
khi kư EVFTA cho tất cả các nhà bảo vệ nhân quyền
ở Việt Nam đă bị bắt hoặc bị kết
án kể từ khi hoàn tất PCA, đặc biệt là những
người trong danh sách quan tâm của Nghị viện ÂC.
Điều 3. Phải thiết lập một
cơ chế đền bù và giúp đỡ nạn nhân trong
trường hợp bị tước đoạt bất
hợp pháp quyền sở hữu bất động sản
hoặc tài sản di động.
Điều 4. Phải thiết lập cơ
chế đánh giá tác động của các phiên Đối
thoại Nhân quyền EU-VN, với sự tham gia của các tổ
chức phi chính phủ độc lập (NGO).
Cơ chế này (nhân quyền) phải
được thêm vào các cơ chế hiện hành đánh
giá những chính sách thương mại của EVFTA. Trong trường
hợp vi phạm nguyên tắc điều 57 của PCA,
trong đó bao gồm các vi phạm nhân quyền, phái đoàn
Đối thoại NQ phải khuyến cáo Ủy ban Hỗn
hợp EU-VN áp dụng các biện pháp thích hợp để
sửa sai và tránh tái phát.
T́nh trạng hiện nay
Dưới áp lực của những XHDS và một số
dân biểu Nghị viện ÂC, ngày 10/10/2018, Ủy ban INTA (Thương
mại Quốc tế) của Nghị viện ÂC đă tổ
chức một buổi điều trần công khai về
Hiệp định thương mại tự do (FTA) và Hiệp
định bảo hộ đầu tư (IPA) giữa EU
và Việt Nam(2).
Những dân biểu giữ những chức vụ then
chốt trong các ủy ban của Nghị viện ÂC đă
lên tiếng mạnh mẽ, đưa vấn đề tôn
trọng cũng như bảo vệ nhân quyền là điều
kiện phải có, để Nghị viện ÂC có thể
phê chuẩn EVFTA.
V́ phía Việt Nam không có hành động nào cụ thể,
tiến tŕnh phê chuẩn đă bị đ́nh trệ. Nghị
viện Âu châu nhiệm kỳ 8 đă ngưng nhóm họp và
LMÂC sẽ bầu nghị viện mới từ ngày 23 tới
26.05.2019.
Sau bầu cử, Nghị
viện nhiệm kỳ 9 sẽ cần thời gian để
tổ chức(3):
Ngày 24.06.2019 Các khối đảng thông báo chánh thức
thành phần của họ.
Ngày 01.07.2019 Nghị viện nhiệm kỳ 8 chính thức
chấm dứt nhiệm kỳ.
Ngày 02.07.2019 Lễ bàn giao giữa các Nghị viện nhiệm
kỳ 8 và 9.
Và cho tới tháng 10.2019 là thời gian để thành lập
những Ủy ban để bắt đầu làm việc.
Dự tính hiện nay là mùa thu 2019 Nghị viện nhiệm
kỳ 9 mới có thể họp bàn về EVFTA.
Trước đó, những nhóm XHDS, những tổ chức
phi chính phủ quan tâm đến khía cạnh nhân quyền của
EVFTA, nên tránh mất th́ giờ v́ những tin nhiễu và liên
lạc sớm để vận động các nghị viên
trúng cử.
T.Q.
_______
(1) http://www.boxitvn.net/bai/57097 ; https://boxitvn.blogspot.com/2018/09/evfta-co-hoi-hanh-ong-phan-2.html
(2) https://boxitvn.blogspot.com/2018/10/gia-tri-nhan-quyen-trong-buoi-ieu-tran.html#more
(3) http://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/elections-press-kit/0/key-dates-ahead
Tác giả gửi BVN
Trích: BVN 24.05.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt