DC&PT - Thời Sự 2019
Triết lư giáo dục
phải là
"Trách Nhiệm
- Thành Thật - Tự Do"
Nguyễn Ngọc Già
Báo VNEconomy số ra ngày 06/6/2018 với bài viết nhan
đề "Triết lư giáo dục Việt Nam là ǵ?"
cho biết: Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải
chất vấn Bộ trưởng Bộ Giáo dục và
Đào tạo Phùng Xuân Nhạ: "Nếu cần đúc rút
trong một câu ngắn gọn th́ triết lư giáo dục Việt
Nam là ǵ"?.
Trả lời cho câu hỏi trên, sau tất cả những
lúng túng của ông Phùng Xuân Nhạ, bài báo cho biết thêm [1]:
"...Bộ trưởng Nhạ không hồi âm đại
biểu Nguyễn Thanh Hải" (!)
Ông Nhạ không thể trả lời, bởi ông là sản
phẩm của "nền giáo dục Xă Hội Chủ
Nghĩa" - một nền giáo dục "không cần triết
lư giáo dục".
Triết lư giáo dục XHCN là ǵ?
Ngay cả khi sản xuất hay buôn bán một món hàng tiêu
dùng hoặc một món ăn, một thức uống, nhà sản
xuất cũng có triết lư riêng của họ.
Muốn biết triết lư của một nền giáo dục
nào đó, hăy nh́n vào "sản phẩm giáo dục" của
nó.
"Sản phẩm giáo dục" của chế độ
XHCN là ǵ? Thưa, hăy nh́n ngay các thầy giáo, cô giáo - những
"sản phẩm ra ḷ" đầu tiên trong "dây chuyền
giáo dục XHCN" bắt đầu từ Mầm non cho
đến Tiểu học - Trung học và cả Đại
học.
Hậu quả của loại "sản phẩm giáo dục
XHCN" mà toàn xă hội đang chứng kiến và gánh chịu,
vô cùng nhức nhối như một người bệnh trầm
kha không c̣n thuốc chữa!
Không cần nhắc quá nhiều về: đồng lương
quá thấp, bằng giả, chạy theo thành tích, mắng chửi,
đánh nhau, đâm chém, dâm ô hay bán ma túy của giáo viên v.v...
chỉ cần nh́n vào h́nh ảnh ba cô bảo mẫu một
trường mầm non xúi giục các bé xúm vào "đánh hội
đồng" một bé khác [2] là quá đủ cho thấy
"sản phẩm giáo dục XHCN" - Một thứ
"sản phẩm" không có "triết lư".
Triết lư nói chung và triết lư giáo dục nói riêng không
phải từ "trên trời rơi xuống". Từ
thực tế cuộc sống, con người quan sát,
nghiên cứu rồi đúc kết h́nh thành ra tư tưởng
và khái quát hóa nó sao cho dễ hiểu nhất.
Triết lư nói chung và triết lư giáo dục nói riêng, luôn
là những ư tưởng ngắn gọn, rơ ràng mà bất
kỳ người dân nào - không phân biệt tŕnh độ học
vấn - đều có thể thấy và hiểu rơ,
Vậy "triết lư giáo dục XHCN" là ǵ? Nếu
nói nó không có "triết lư" cũng không chính xác. Ở tầm
khái quát nhất, có thể nói:
"Triết lư giáo dục XHCN - Tiền là tất cả".
Nó tựa như giai thoại về tên cướp
Năm Cam với triết lư: "Thứ ǵ không mua được
bằng tiền th́ mua được bằng rất nhiều
tiền".
Chính từ xuất phát điểm "đồng tiền
triết lư", quư độc giả nh́n rộng trên toàn xă
hội càng thấy rơ vấn đề, không riêng lănh vực
giáo dục.
Ngoài ra, giáo dục là nguồn cội cho 2 lănh vực quan
trọng không kém:
- Văn hóa: Giáo dục có triết lư dùng để giữ
ǵn và tôn tạo các giá trị văn hóa. Hăy nh́n vào các lễ
hội ghê rợn & các công tŕnh kiến trúc - mỹ thuật
quái đản, cũng như lănh vực âm nhạc nói riêng
và nghệ thuật nói chung trong chế độ XHCN sẽ
thấy càng thấm thía.
- Y tế: Giáo dục có triết lư sẽ đào tạo
ra những bác sĩ chí tâm và chí t́nh. Nói cách khác, bác sĩ ngày
nay được dạy "nghề" mà không được
dạy "nghiệp" - "Nghiệp dĩ' trót mang như
lời thề Hippocrates.
Chính triết lư "Tiền là tất cả" dẫn
đến giáo dục Việt Nam bệ rạc và suy đồi
tận cùng cho đến hiện nay.
Triết lư giáo dục ngày nay phải là "Trách Nhiệm
- Thành Thật - Tự Do"
Chế độ VNCH với triết lư: "Nhân Bản
- Dân Tộc - Khai Phóng" đă thành công khi đào tạo ra
các thế hệ người Việt Nam có "Nhân Cách".
Nhân cách là ǵ? Đó là hệ thống các phẩm giá (ḷng tự
trọng, tính tự tôn dân tộc, biết hổ thẹn,
biết ăn năn, ray rứt, biết trọng danh dự,
biết giữ lời hứa, biết hănh diện khi thành
công, biết buồn tủi khi làm sai hay thất bại, biết
phẫn nộ trước cái ác, cái xấu v.v..) của một
cá nhân nhưng đồng thời nó cũng phải ánh
"dân tộc tính".
VNCH sụp đổ, kéo theo "chữ nghĩa" của
"thời xưa" cũng mai một rất nhiều.
Do đó, với triết lư nghiêng về chữ Hán - Việt,
nó sẽ khó cho trẻ nhỏ có thể hiểu ngay. Thậm
chí, có viên đại úy công an đă đặt câu hỏi
"Khai phóng là ǵ?" với tác giả viết bài (lúc
đang tạm giam và "đi cung").
Triết lư giáo dục phải bắt đầu ngay từ
tấm bé với những chữ dễ hiểu và rơ ràng.
Trong triết lư nói trên, trách nhiệm phải được
đặt ngay đầu tiên.
Tính trách nhiệm trong mỗi đứa trẻ phải
được dạy ngay từ khi trẻ đă biết tự
xoay xở: tự ăn uống, tự dọn dẹp đồ
chơi sau khi chơi xong, tự đánh răng rửa mặt,
tự soạn quần áo để đi mẫu giáo
v.v... Từ đó, tính trách nhiệm trong mỗi học
tṛ h́nh thành dần trong suốt thời Tiểu học và
Trung học, lên đến Đại học.
Chính tính trách nhiệm tạo ra môi trường học
đường nghiêm túc và trung thực. Rồi từ
đó, khi bước vào đời, mỗi con người
luôn biết tự trọng, tự xoay xở và tự quán
xuyến mọi vấn đề, mọi t́nh trạng xảy
ra xung quanh. Đó là đỉnh cao của tính trách nhiệm.
Khi trẻ đă h́nh thành tính trách nhiệm như là một
bản ngă, tự khắc sẽ có trách nhiệm với gia
đ́nh, với xă hội và rộng ra hơn sẽ có trách
nhiệm với Tổ quốc. Lúc đó, những lời
hoa mỹ "yêu tổ quốc, yêu đồng bào v.v..."
trở nên thừa thăi, bởi như ông Trần Văn
Huỳnh đă dạy con ḿnh - Trần Huỳnh Duy Thức:
"...ông không dạy anh yêu nước. Ông chỉ hướng
cho con ḿnh sống có nhân cách và có ích, đừng
v́ ḿnh mà làm tổn thương người khác, th́ tự
nhiên trẻ con lớn lên sẽ sống có trách nhiệm
với ḿnh và đất nước...".
Khi tính trách nhiệm đă thẩm thấu và ăn sâu vào
ư thức, nếu không dạy trẻ thành thật sẽ tạo
ra một lổ lỗng và nó sẽ hủy hoại đi
tính trách nhiệm. Đó là lư do tại sao tính thành thật phải
đi liền với trách nhiệm.
Con người luôn sợ bị trừng phạt (dù trừng
phạt theo luật pháp hay không theo luật pháp), một khi
buộc phải chịu trách nhiệm. Điều đó lư
giải cho câu "dám làm dám chịu trách nhiệm", có
nghĩa phải thành thật.
Khi trẻ hiểu được sự thành thật
trong đó có cả ư nghĩa "không làm tổn thương
người khác", lúc đó chúng không cần được
dạy "dũng cảm, anh hùng, bản lĩnh
v.v...", bởi sự thành thật đă sản sinh ra những
khái niệm đó.
Cuối cùng, con người sống có trách nhiệm và sống
thành thật, nhưng không có tự do tất nhiên đó không
c̣n là con người đúng nghĩa. Bởi trong tất cả
các loại tự do th́ "tự do tư tưởng"
là nền tảng cho xă hội thăng tiến.
Mặt khác, tự do là một phần trong khái niệm
"khai phóng". Nhưng nếu nói với trẻ chữ
"khai phóng", chắc chắn ngay lập tức, trẻ
sẽ không hiểu.
Kết
Trong trận sóng thần và động đất khủng
khiếp mang tên Tohoku của Nhật Bản vào năm 2011, rất
nhiều người không quên h́nh ảnh một đứa
trẻ 9 tuổi đă từ chối một phần
ăn, khi xếp hàng chưa đến lượt ḿnh...
Những cái cúi đầu, gập người xin lỗi
dân chúng rất thành thật mang đầy tính trách nhiệm
của người Nhật, mà ngay cả nguyên thủ quốc
gia Shinzo Abe cũng làm như thế...
Để bảo vệ Tổ quốc, chế độ
VNCH đưa ra một triết lư, cho đến ngày nay
đă thành chân lư: Tổ Quốc - Danh Dự - Trách Nhiệm.
Triết lư đó thật ngắn gọn, dễ hiểu, dễ
nhớ cho tất cả mọi người dân, không riêng người
lính.
Người CSVN cần phải chịu trách nhiệm trước
thảm trạng xă hội Việt Nam hiện nay, không chỉ
riêng lănh vực giáo dục.
Hăy ngưng đổ lỗi cho dân trí thấp! Ngay cả
dân trí có thấp đi chăng nữa, người CSVN vẫn
phải chịu trách nhiệm toàn bộ và liên tục!
Điều này cho thấy triết lư "Trách Nhiệm -
Thành Thật - Tự Do" không chỉ có giá trị cho học
sinh - sinh viên hay dân chúng mà ngay cả gần 5.000.000 đảng
viên thuộc ĐCSVN vẫn buộc phải gầy dựng
lại! Đó là mệnh lệnh Việt Nam của thời
đại điêu linh ngày nay!
[1] http://vneconomy.vn/triet-ly-giao-duc-viet-nam-la-gi-20180606133318686.htm
[2] https://news.zing.vn/dinh-chi-3-co-giao-mam-non-cho-phep-10-tre-danh-hoi-dong-ban-post872817.html
N.N.G. 
Trích: BVN 06.03.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt