DC&PT - Thời Sự 2019
Việt Nam lại
đứng trước ngưỡng
'Đổi Mới
hay là Chết?'
Nhớ lại những năm đầu thập kỷ
80 thế kỷ trước, đất nước lâm vào
cuộc khủng hoảng kinh tế - xă hội trầm trọng.
Lạm phát phi mă. Kinh tế xuống dốc không phanh. Mức
sống nhân dân rơi đến đáy. Niềm tin rạn
nứt. Đất nước lâm nguy.
Bản quyền hình ảnh Sovfoto
Nói cho đúng, quyết
định xóa bỏ mô h́nh kinh tế chỉ huy, cho phép
người dân được tự do làm ăn không phải
là một phát kiến hay sáng tạo ǵ, v́ đó là điều
cả thế giới đă làm từ hàng trăm năm.
Quyết
định dũng cảm
Nhưng
đó là quyết định của một ban lănh đạo
dũng cảm, dám từ bỏ niềm tin vào một mô h́nh
trước nay vẫn đinh ninh là duy nhất đúng, sửa
chữa sai lầm để đưa đất nước
vượt qua khủng hoảng.
Quyết
định này không chỉ tạo ra bước ngoặt
trong phát triển đất nước, đem lại
đời sống khá giả hơn cho nhân dân mà c̣n khôi phục
niềm tin của nhân dân vào Đảng CSVN, và trong ư nghĩa
ấy, giúp Đảng giữ vững vị trí lănh đạo
của ḿnh.
Sau
hơn 30 năm đổi mới, đất nước
ta đă thay da đổi thịt. Nhưng chúng ta khó mà lạc
quan được khi so sánh thứ hạng của Việt
Nam trong các bảng xếp hạng thế giới:
§
Dân số đứng thứ 15 gồm
95,581.592 người (2017)
§
Diện tích xếp thứ 66: 331.212 km2
§
Tổng sản phẩm quốc nội GDP
xếp thứ 48: 191,454 tỷ USD (IMF 2015)
§
GDP theo đầu người xếp thứ
132: 2.306 USD (IMF 2017)
§
PPP theo đầu người , xếp thứ
124: 7.378 USD$ (IMF 2017).
Những
con số "biết nói" ở trên cho thấy Việt
Nam là một nước lớn về dân số, trung b́nh về
diện tích và c̣n rất nghèo so với thế giới.
Nghĩa
là mục tiêu đặt ra trong các nghị quyết của
Đảng đến năm 2020 Việt Nam cơ bản
trở thành nước công nghiệp đă phá sản.
Đặc
biệt đáng lo ngại là ngày nay tham nhũng tràn lan; bất
b́nh đẳng xă hội ngày càng lớn; đạo đức
xă hội suy đồi; niềm tin của nhân dân vào lănh
đạo, vào lư tưởng xóa bỏ áp bức, bất
công, xây dựng xă hội tự do, dân chủ đang đổ
vỡ. Đất nước lại một lần nữa
đứng trước câu hỏi lớn: "Đổi
mới hay là chết?"
Ba câu hỏi
lớn
Trong
bối cảnh này, qua các phương tiện truyền
thông, nhiều người dân và cán bộ lăo thành thật sự
vui mừng nh́n thấy Tổng Bí thư, Chủ tịch
nước Nguyễn Phú Trọng xuất hiện với
phong thái đĩnh đạc, tự tin, trong các cuộc
làm việc với lănh đạo chủ chốt và Hội
nghị TW 10 vừa qua.
Đặc
biệt, tất cả những người dân yêu nước
đều quan tâm đến ba câu hỏi lớn trong bài
phát biểu của Tổng Bí thư, mong muốn những
câu trả lời thể hiện nhận thức mới,
cách làm mới của Đảng để thúc đẩy
sự phát triển của đất nước.
Bản quyền
hình ảnh Getty Images
Giờ
đây, mọi người đều mong muốn ông sẽ
bắt tay vào việc cải cách thể chế để
xóa bỏ tận gốc tệ nạn tham nhũng, lối
làm ăn vô trách nhiệm, và phát huy dân chủ, khai thác mọi
tiềm năng của đất nước, con người
Việt Nam để đưa đất nước cất
cánh bay lên, sánh vai cùng các cường quốc năm châu.
Tuy
nhiên, nhớ lại trước Đại hội Đảng
X, XI và XII, báo chí đă nêu rất nhiều ư kiến tâm huyết
của nhân dân về các dự thảo văn kiện của
Đại hội Đảng, nhưng thực tế không
mấy ư kiến được tiếp thu cho nên thực
trạng kinh tế xă hội đang đi đến những
suy thoái đáng báo động.
V́
thế, tuy Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đă nêu
ra ba câu hỏi lớn, gợi mở những yêu cầu
đổi mới rất căn bản nhưng đa phần
người dân có tâm trạng hoài nghi, không biết Đảng
có thật sự mong muốn Đổi mới một lần
nữa không và ư kiến của người dân sẽ
được tiếp thu như thế nào.
Với
nhận thức góp ư cho các văn kiện của Đại
hội Đảng khóa XIII không chỉ là trách nhiệm của
lănh đạo hay đảng viên mà là của tất cả
người dân Việt Nam v́ đất nước này không
phải của riêng ai, trong phạm vi bài viết này, tôi tập
trung phân tích ba vấn đề mà Tổng Bí thư - Chủ
tịch nước Nguyễn Phú Trọng đặt ra ở
Hội nghị Trung ương 10 vừa qua là:
"Có nên xóa bỏ thành phần kinh tế nhà nước
không?"
"Đổi mới chính trị có phải là đổi
mới chế độ chính trị không?"
"Có cần phải sửa đổi điều lệ
của Đảng CSVN không?"
Xin
đi vào từng câu hỏi một:
1.
Có nên xóa bỏ thành phần kinh tế nhà nước không?
Nếu
hiểu "kinh tế nhà nước" là toàn bộ hoạt
động kinh tế và nguồn thu của Nhà nước
th́ đương nhiên không thể nói đến chuyện
xóa bỏ thành phần kinh tế nhà nước.
Nhưng
điều đáng nói là ở Việt Nam, kinh tế nhà
nước trên thực tế thường được
gắn với hạt nhân là các doanh nghiệp nhà nước.
Ở mọi thể chế chính trị, nước nào cũng
có doanh nghiệp nhà nước. Khác nhau là ở chỗ doanh
nghiệp nhà nước đóng vai tṛ chủ đạo hay
cạnh tranh b́nh đẳng với mọi thành phần kinh
tế khác.
Suốt
những năm qua, Ban lănh đạo Đảng, đứng
đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng kiên tŕ
vai tṛ chủ đạo của doanh nghiệp nhà nước,
mặc dù Đại hội Đảng khóa XI đă biểu
quyết không thừa nhận vai tṛ đó và TBT đă tuyên bố
ḿnh là thiểu số sẽ tuân theo đa số.
Quan
điểm bảo vệ vai tṛ chủ đạo của
doanh nghiệp nhà nước xuất phát từ nhận thức
CNXH dựa trên nền tảng sở hữu công cộng.
Tuy nhiên, đó là một ngộ nhận. Lư luận của
Marx không phải như thế. Theo Marx, cổ phần hoá mà
chủ nghĩa tư bản đă làm là một h́nh thức
của sở hữu công cộng.
Bản quyền
hình ảnh MANAN VATSYAYANA 
Ngày
nay, trong thế giới phẳng, với xu thế hợp
tác rộng răi giữa các quốc gia và sự tiến triển
nhanh của khoa học và công nghệ, nhiều luận
điểm kinh điển trong kinh tế chính trị
đă thay đổi. Không c̣n sự khác biệt giữa kinh
tế thị trường và kinh tế XHCN nữa. Vấn
đề quan trọng là phải xây dựng được
chính sách và chiến lược phát triển của mỗi
quốc gia ḥa nhập được với sự phát triển
của thế giới và khu vực.
Những
người tâm huyết với đất nước, những
nhà nghiên cứu chân chính mặc dù biết hàng loạt doanh
nghiệp nhà nước hoạt động lỗ nặng
và hàng chục ngàn hecta đất cũng đang bị nhiều
"ông lớn" sử dụng lăng phí nhưng không ai yêu
cầu xóa bỏ kinh tế nhà nước.
Người
ta chỉ yêu cầu chấm dứt phân biệt đối
xử từ trong đường lối của Đảng
đối với thành phần kinh tế tư nhân, thực
hiện kiểm soát tốt và yêu cầu kinh tế nhà nước
chỉ tập trung hoạt động trong ba nhóm lĩnh vực:
§
Những lĩnh vực rất cần cho
phát triển đất nước nhưng tư nhân không
thể làm và không muốn làm;
§
Những lĩnh vực ứng dụng khoa
học - công nghệ đầu nguồn từ đó lan tỏa
cho cả nền kinh tế, để bảo đảm sản
xuất hiệu quả cao hơn, không bị thua thiệt
trong cạnh tranh;
§
Một số hoạt động sản
xuất thuộc lĩnh vực quốc pḥng, an ninh mà ở
nước ta, trước mắt, chưa thể để
tư nhân làm (chứ không phải may trang phục, kinh doanh
ngân hàng, bất động sản hay sân gôn cũng là quốc
pḥng, an ninh).
Các
doanh nghiệp nhà nước cần hoạt động có
hiệu quả cao, được trao quyền chủ
động kèm theo cơ chế công khai, minh bạch, để
người dân giám sát, đánh giá hiệu quả.
Lănh
đạo doanh nghiệp nhà nước được chọn
lựa công khai trên cơ sở đáp ứng những tiêu
chuẩn thiết thực, không nệ bằng cấp, chứng
chỉ và không nhất thiết phải là đảng viên. Không
nên cứ cấn cán cái đuôi XHCN, mà cần tập trung vào
kết quả, hiệu quả kinh doanh với mục tiêu
hiệu quả rơ ràng trên cơ sở cạnh tranh b́nh đẳng.
Như
vậy, nhiệm vụ cấp thiết đặt ra cho những
người soạn thảo văn kiện Đại hội
là nghiên cứu xây dựng cơ chế quản lư kinh tế
quốc gia có cơ cấu các thành phần kinh tế phù hợp
hoàn cảnh đất nước để tiếp cận
được với tŕnh độ phát triển của
thế giới, chứ không phải đầu tư công sức
để vẽ ra hay bảo vệ những mô h́nh kinh tế
XHCN viển vông, xa rời thực tế, thiếu hiệu quả.
2. Đổi mới chính trị
có phải là đổi mới chế độ chính trị
không?
Lâu
nay, do nhiều nguyên nhân khác nhau, rất ít người công
khai đề cập đến vấn đề thay đổi
thể chế chính trị. Chính trị nói ở đây gồm
cả đường lối phát triển đất
nước và đường lối quản trị quốc
gia. Trong hàng chục năm qua, Đảng lănh đạo
đă phạm quá nhiều sai lầm ở cả hai mặt
này.
Nhiều
cán bộ lănh đạo Đảng luôn lo sợ mất sự
lănh đạo của Đảng là mất đất
nước mà không nghĩ rằng lănh đạo yếu
kém, không tiếp thu nhận thức và thành tựu mới của
nhân loại là làm cho đất nước chậm phát triển,
không bảo vệ được quyền lợi của
dân tộc, là con đường tự đưa Đảng
ra khỏi lực lượng chính trị lănh đạo
đất nước.
Với
hiện trạng kinh tế xă hội hiện nay, Đảng
và Nhà nước phải căng hết sức cho công cuộc
"đốt ḷ" th́ c̣n đâu sức cho phát triển ?
Có
thể nói đă đến lúc không c̣n đường lùi. Bộ
máy nhà nước dù do đảng kiểu nào lănh đạo
mà không ngăn chặn được suy thoái th́ nhất thiết
sẽ dẫn đến thay đổi thể chế chính
trị, mà sự thay đổi bằng xung đột chính
trị thường gây tổn thương lớn cho nhân
dân và đất nước (như trường hợp
Ukraine).
Nếu
không đổi mới chính trị th́ không giải quyết
được nạn tham nhũng, tệ con ông cháu cha, tệ
tư bản thân hữu, doanh nghiệp sân sau… không chọn
lựa được những người con ưu tú nhất
của dân tộc vào các vị trí lănh đạo.
V́ vậy,
Đại hội Đảng khóa XIII phải khởi động
cuộc cải cách chính trị như nhiều người
tâm huyết với đất nước kiến nghị
để tránh xung đột xă hội.
Nội
dung cốt lơi của đổi mới chính trị sắp
tới là đổi mới hệ thống chính trị, thiết
lập cơ chế để nhân dân thực hiện quyền
làm chủ đất nước, quyết định
đối với hệ thống chính trị, sự vận
hành của hệ thống chính trị và đường lối
phát triển đất nước.
Thực
ra, những mô h́nh hiệu quả đều đă có trong lư
luận và hiển hiện trước mắt chúng ta.
Vấn
đề đặt ra cũng giống như Đổi mới
năm 1986: Chúng ta có dũng cảm từ bỏ niềm tin
giáo điều vào một mô h́nh trước nay vẫn
đinh ninh là duy nhất đúng, quyết tâm sửa chữa
sai lầm để làm những điều mà thế giới
văn minh cả trăm năm nay đă làm không?
3. Có sửa đổi
Điều lệ Đảng CSVN không?
Nếu
thực hiện việc sửa đổi đường
lối quản trị quốc gia th́ mặc nhiên phải
thay đổi Điều lệ Đảng. Thay đổi
Điều lệ Đảng lănh đạo một đất
nước với nhận thức mới cho phù hợp với
yêu cầu khách quan của sự phát triển, đáp ứng
được nguyện vọng và quyền lợi của
Đảng, của nhân dân là đ̣i hỏi tất yếu,
sẽ là điều tốt để nâng cao uy tín của
Đảng, không có ǵ đáng lo ngại.
Trong
khi chờ sửa Điều lệ Đảng, chỉ cần
Đảng hoạt động theo hiến pháp, pháp luật,
làm những ǵ đă nói th́ cũng là tốt rồi. Người
dân thấy việc cần làm lúc này là ra đạo luật
bảo vệ sự độc lập của tư pháp, và
để có bảo đảm sự độc lập
này, cần lập ṭa án hiến pháp.
Để
đi tới Đổi mới 2
Song
trùng với bài viết "Đất nước này không
phải của riêng ai" đă đăng, người viết
bài này chỉ mong sao ḷ vẫn được đốt với
tinh thần "Khó mấy cũng phải làm v́ ḷ đă
đốt lên rồi" và đi xa hơn, không chỉ chống
tham nhũng mà là đổi mới thể chế để
Đảng vững mạnh, đất nước phát triển
bền vững, dân tộc trường tồn.
Chỉ
hy vọng rằng ba câu hỏi Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng đặt ra tại Hội nghị Trung
ương 10 là những câu hỏi lớn cần được
thảo luận dân chủ để đi tới Đổi
mới lần thứ 2; chứ không phải là những câu
hỏi kiểu "Yes/No" để Trung ương hay
Đại hội có dịp cùng nhau "No" và ai không
"No" nghĩa là "suy thoái về tư tưởng".
Xin
tặng bạn đọc mấy câu văn vần để
kết thúc có hậu bài viết này:
Cứ
làm đi xin đừng ngại!
Chung
sức lại v́ non sông!
Muốn
"hoá rồng" ḷ phải đốt
Ươm
mầm tốt diệt gian tà
Vượt
trùng xa t́m bến đậu
Cùng
tranh đấu ắt thành công!
Bài thể hiện quan điểm riêng của Tiến sĩ
Tô Văn Trường từ TP Hồ Chí Minh.
Trích: BBC 23.05.19
Mục
Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển
điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp Hội Dân Chủ và
Phát Triển Việt