DC&PT - Thời Sự 2019
Bản quyền hình ảnh Greentrees
Bộ phim tập trung vào
thảm họa cá chết do công ty TNHH Hưng Nghiệp
Formosa gây ra ở dọc bãi biển miền Trung vào 2016 và
giới hoạt động cũng như những
người dân đấu tranh đòi lại bồi
thường thích đáng nhiều năm qua.
Trả
lời BBC hôm 12/4, đại diện đoàn làm phim cho
biết đoàn muốn làm bộ phim này vì muốn "có
một cách tiếp cận khác về việc phổ
cập nhân quyền và nhận thấy phim tài liệu là
một cách hiệu quả để nâng cao ý thức xã
hội. "
"Chúng tôi đồng thời phát hiện ra là các
linh mục ủng hộ dân chủ ở miền Trung
cũng mong muốn cộng đồng trong nước và
quốc tế biết đến cuộc sống khó
khăn của người dân nơi đây qua các
thước phim tài liệu," đại diện đoàn
làm phim xin giấu tên cho biết.
Trong
lúc bộ phim được quay, Hoàng Bình, một nhà
hoạt động môi trường hợp tác làm bộ
phim đã bị bắt và tuyên án 14 năm tù giam khiến
đoàn cũng muốn "làm bộ phim để cảm
ơn Hoàng Bình".
"Tinh
thần bất khuất, kiên cường của họ là
ngọn lửa cần thắp sáng, lan toả mạnh
mẽ để khích lệ phong trào đấu tranh dân
chủ hiện nay," đại diện đoàn làm phim
nói.
Bộ
phim được làm trong hơn hai năm kết hợp
với một nhóm bạn trẻ và chỉ định làm
phim tài liệu nghệ thuật về thảm hoạ
Formosa thuần tuý thông qua đời sống thường
nhật của một hộ ngư dân tại Kỳ Anh -
Hà Tĩnh.
Nhưng
sau khi thực hiện được vài tháng thì gia đình
ngư dân đó đi lao động Đài Loan cộng
với sự đe doạ của an ninh đối với
đoàn làm phim nên bộ phim phải dừng lại.
Sau
cuộc biểu tình 2/10/2016, đoàn lại quyết
định làm bộ phim với chủ đề rộng
hơn về phong trào đấu tranh dân chủ ở
Việt nam với vai trò của xã hội dân sự qua thảm
hoạ Formosa.
Trong
quá trình làm phim, đoàn cho biết họ luôn bị an ninh Hà
Tĩnh và Nghệ an theo dõi, truy đuổi.
"Họ
đọc tên chúng tôi trên loa phường và yêu cầu nhân
dân không chứa chấp những 'thành phần nguy hiểm,
phản động."
"Họ
đến nhà những người dân được chúng
tôi phỏng vấn để đe doạ. Họ cho
cảnh sát giao thông chặn đường xe chúng tôi
để an ninh mặc thường phục gây gổ, khám
xét tịch thu máy móc, điện thoại. Nhưng rất
may chúng tôi được người dân và các cha xứ
giúp đỡ, giải cứu, che chở, tránh
được sự truy đuổi của an ninh trong
đêm mưa bão, bảo toàn dữ liệu phim."
Bản quyền hình
ảnh Greentrees
"Không lâu sau
đó, Hoàng Bình, người kết nối, dẫn dắt chúng tôi đi quay phim,
phỏng vấn các nạn dân bị bắt. Bạch Hồng Quyền bị truy nã. Một
vài thành viên bị bắt trong vụ việc khác. Không khí lúc đó rất căng thẳng."
Bộ
phim ban đầu có tên "Trỗi dậy từ thảm
họa" đã được hoàn thành vào tháng 5/2018
với thời lượng 52 phút nhưng chất
lượng không được giới chuyên môn đánh giá
cao nên đoàn làm phim quyết định quay trở lại
miền Trung hai lần nữa để làm lại phim.
"Lần
này không khí hừng hực đấu tranh không còn mà chỉ
thấy sự dè dặt, trầm mặc. Do đó chúng tôi
phải đổi tên phim thành 'Đừng sợ'".
Nhưng
sau buổi công chiếu đầu tiên tại Hà nội hôm
16/3, an ninh đã bắt Cao Vĩnh Thịnh, một thành viên
của Green Trees để tra hỏi về bộ phim. Bên cạnh
đó họ đã tìm gặp, điều tra, doạ
dẫm những người đã đến xem phim
với hy vọng tìm ra người làm phim để
ngăn chặn phim không được trình chiếu thêm
nữa.
Vì
vậy, bộ phim cuối cùng được chỉnh
sửa thêm lần cuối và đổi tên thành
"SỢ???"
"Mọi
người có quyền sợ để rồi sau đó
tự đặt câu hỏi sợ cái gì? Tại sao phải
sợ? Như vậy sẽ mạnh mẽ hơn và không áp
đặt như 'Đừng sợ'."
Một
khó khăn khác đoàn gặp phải là vấn đề
kinh phí.
"Chúng
tôi không được tài trợ và phải bỏ tiền
túi ra để thực hiện bộ phim này nên thời
gian làm phim bị kéo dài hơn so với dự định."
Bản quyền hình ảnh Greentrees
"Bộ
phim mở đầu là Hoàng Bình và kết thúc với gia
đình Hoàng Bình bởi vì đây là một nhà hoạt
động tích cực trong thảm hoạ Formosa, người
giúp đỡ các nạn dân đi khiếu kiện,
người có gương mặt, giọng nói điềm
tĩnh, ôn hoà, chưa từng vi phạm pháp luật thế
mà lại bị bắt với án tù 14 năm?
"Hình
ảnh gia đình Hoàng Bình cuối phim như một sự
nhắc nhở về hậu quả của thảm
hoạ vẫn còn đó nhưng người dân không khóc lóc
mà đầy tinh thần chiến đấu. Hình ảnh
này gây sốc người xem hơn là cảnh khó khăn, bi
lụy thường tình.
"Chúng
tôi mong muốn được trình chiếu bộ phim cho
những nạn nhân ở miền Trung. Những tổ
chức về môi trường và nhân quyền quốc
tế, các đại sứ quán."
Bản quyền hình ảnh Cao Vĩnh Thịnh/Facebook
Bộ
phim được công chiếu hôm 16/3 tại một
địa điểm ở Hà Nội, với sự có
mặt của một số thành viên Greentrees và các nhà
hoạt động, đấu tranh dân chủ, trong đó
có chị Cao Vĩnh Thịnh.
Sau
khi tham gia buổi công chiếu, Thịnh cho biết chị
đã bị công an câu lưu hơn 10 tiếng đồng
hồ.
"Phía
an ninh Việt Nam tra hỏi rất nhiều về nội
dung bộ phim và về việc bộ phim đã
được công chiếu tại những đâu rồi?
Tại những đại sứ quán nào?"
"Rồi
họ hỏi những người thực hiện bộ
phim này là ai? Địa điểm chiếu phim tại Hà
Nội ở đâu..... Rất nhiều câu hỏi họ
hỏi đi hỏi lại mình ngày hôm mình bị bắt.
Tuy
nhiên, mình nghĩ điều khiến an ninh Việt Nam quan
tâm tới bộ phim là bởi tiêu đề của bộ
phim và họ rất tò mò muốn biết nội dung phim nói
cái gì."
Theo
chị Thịnh, sau khi xem xong bộ phim thông điệp
chị cảm nhận được là về vai trò
của xã hội dân sự, sự hình thành và những
mức thăng trầm của nó đối với
từng mốc sự kiện hay có thể nói là giai
đoạn lịch sử của Việt Nam.
"Bởi
khi nhìn hình ảnh của nhà hoạt động Hoàng
Đức Bình và hình ảnh gia đình anh, những con
người mạnh mẽ mặc dù con trai họ bị
kết án tù rất nặng [14] năm nhưng không có gì
khuất phục ý chí của họ," chị Thịnh
nói.
Sau
khi Hoàng Bình bị kết án 14 năm tù, báo Nghệ An đã
viết: "Trên Faceboook cá nhân, Hoàng Đức Bình còn
nhiều lần phát trực tiếp với những hình
ảnh, lời lẽ vu khống các lực lượng
chức năng, mang tính kích động,xuyên tạc sự
thật. Tại phiên tòa hôm nay, Bình không thể hiện
sự ăn năn hối cải."
"Hoàng
Đức Bình thường xuyên đăng tải, chia
sẻ trên Facebook cá nhân những thông tin, tài liệu tuyên
truyền nói xấu chế độ, cổ vũ phong trào
đa nguyên, đa đảng."
Bản quyền hình ảnh Greentrees
"Lợi
dụng sự cố môi trường biển miền Trung,
với tư cách Phó chủ tịch "Phong trào Lao
động Việt", Hoàng Đức Bình đã xúc
tiến, thành lập "Hiệp hội ngư dân miền
Trung" với ý đồ tạo dựng tổ chức
ngoại vi, tập hợp lực lượng, lôi kéo giáo
dân, ngư dân miền Trung tham gia vào tổ chức; tìm
chọn "hạt nhân" kích động biểu tình, phá
rối an ninh trật tự."
Trong khi đó, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) phát đi thông cáo dẫn lời ông Brad Adams, Giám đốc Ban Á châu của tổ chức này: "Hoàng Đức Bình đã liên tục và công khai lên tiếng ủng hộ các tù nhân chính trị bị giam, giữ. Ông cũng tham gia nhiều cuộc biểu tình phản đối Formosa và góp phần tổ chức các nhóm vận động đòi bồi thường thiệt hại cho ngư dân vì cuộc sống bị ảnh hưởng do đợt xả chất thải độc năm 2016.
Mục Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển điện tử:
hay
www.dcvapt.net
Email: dcvapt@gmail.com
Hiệp
Hội
Dân Chủ và Phát Triển Việt