DC&PT - Thời Sự 2019 

 

Thảm sát Thiên An Môn:

Từ nhân chứng thành người lưu giữ kư ức

   

Bản quyền hình ảnh Getty Images

Image caption Hai sinh viên tham gia Phong trào sinh viên mùa hè 1989 đứng lắng nghe một lănh đạo sinh viên phát biểu tại Quảng trường Thiên An Môn

Tờ mờ sáng 4/6/1989, sau khi trải qua một đêm tàn khốc, đẫm máu và nước mắt ở Thiên An Môn, giảng viên đại học trẻ Ngô Nhân Hoa (Wu Renhua) cùng 20 sinh viên rệu ră trở về trường đại học.

Khi vừa đặt chân tới cổng trường, trước mặt họ là ngổn ngang năm thi thể, được đặt trên một chiếc bàn trước một ṭa nhà của trường Đại học Khoa học Chính trị và Luật Trung Quốc (KHCT-Luật).

Năm thi thể đó nằm ngửa, đẫm máu. Máu ở trên bàn, máu trên thân thể, máu loang đỏ trên mặt đất.

Một trong những thi thể đó bị dính liền vào khung xe đạp. Một bên ghi-đông đâm xuyên qua ngực. Một mảnh vải đỏ quấn quanh đầu thơng xuống. Một nửa c̣n lại của cơ thể không c̣n nguyên vẹn.

 Nhân Hoa sụp xuống, quỳ trước những thi thể và không thể ḱm được nước mắt. Trong đầu ông, chỉ vang măi một câu: "Không bao giờ quên, không bao giờ quên, không bao giờ quên…"

Kể từ giây phút đó, Nhân Hoa thề rằng ông sẽ làm hết sức ḿnh để lưu trữ những nỗi đau đó, những giọt nước mắt và máu của những nạn nhân của cuộc thảm sát Ngày 4 tháng 6.

Và ông đă làm điều đó suốt 30 năm qua.

Bản quyền hình ảnh Getty Images

Image caption Một sinh viên bị thương trong cuộc đụng độ giữ lực lượng Quân đội Nhân dân Trung Hoa và người biểu t́nh vào tháng 6, 1989

Đêm mùng 3 và sáng mùng 4 tháng 6, 1989

Khi phong trào dân chủ xảy ra vào 1989, Ngô Nhân Hoa đang là một giáo viên trẻ tại Viện Pháp lư Sách cổ tại Đại học KHCT-Luật.

Kể từ cuộc biểu t́nh sinh viên hồi 17/4, cho tới khi chính quyền Trung Quốc "dọn sạch" đường phố vào đêm 3/6 và sáng 4/6, Nhân Hoa đă có mặt ở đó và chứng kiến tất cả.

Lúc đó là 6 giờ sáng 4/6, Nhân Hoa đi theo một nhóm sinh viên khoảng 2,000 người t́m cách thoát khỏi Quảng trường Thiên An Môn để chuẩn bị trở về trường.

Tại Liukou phía Tây Trường An, nhiều chiếc xe tăng vẫn đuổi theo nhóm sinh viên và bắn đạn khói.

Toàn bộ khung cảnh lập tức ngập trong đám khói vàng, và đám đông trở nên náo loạn, mọi người vội vă chạy lên lề đường.

Nhưng những chiếc xe tăng vẫn lao đi rất nhanh vào những thanh niên và cán luôn những chiếc xe đạp c̣i cọc.

"Hồi trước tôi chỉ đọc nó trong sách vở. Ngày hôm đó, tôi mới biết máu là ǵ."

Bản quyền hình ảnh Getty Images

Image caption Những chiếc xe đạp bị xe tăng cán nát

Lúc 10 giờ sáng, ông cùng đồng nghiệp Liu Suli với hơn 20 sinh viên may mắn kịp rời khỏi Quảng trường Thiên An Môn trở về trường.

Sau này, ông mới biết, chính quyền đă điều xe chở thi thể của các sinh viên và đổ ở cổng các trường đại học.

Nhân Hoa vẫn nhớ rơ, thi thể của người sinh viên đó vẫn dính liền với chiếc xe đạp, và không ai có đủ dũng khí để tách anh ta ra khỏi chiếc khung xe.

Tránh xa chính trị

Trước ngày 4 tháng 6 1989, Nhân Hoa vẫn là một giảng viên đại học, trốn tránh chính trị và chỉ vùi đầu vào những trang sách sử.

Năm 1977, Trung Quốc kết thúc Cuộc Cách mạng Văn hóa và tổ chức thi đại học. Ngô Nhân Hoa đậu vào Đại học Bắc Kinh ngành văn học cổ điển.

Ông cố t́nh chọn ngành này để tránh xa chính trị.

"Tôi đă trải qua Cuộc Cách mạng Văn hóa và biết rằng chính trị Trung Quốc rất ác nghiệt."

Dù khi đó, thập kỷ của Cách mạng Văn hóa đă kết thúc, những lư tưởng và lối suy nghĩ bị cấm nhiều năm qua đă được nới lỏng hơn. Môi trường văn hóa đă trở nên thoải mái hơn và tự do ngôn luận bắt đầu mở rộng.

Tuy nhiên, thời kỳ tươi đẹp không kéo dài lâu.

Bản quyền hình ảnh BBC Chinese

Image caption Ngô Nhân Hoa (trái)

Vào 1983, Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP) tiến hành một chiến dịch để xóa xổ "những tư tưởng bị ô nhiễm". Điều này một lần nữa lại gây ra bầu không khí kiềm kẹp.

Từ 1978 và 1986, Ngô Nhân Hoa nhận hai bằng cử nhân và cao học về văn học lịch sử tại Đại học Bắc Kinh. Trong thời gian học tập, ông chơi với một nhóm bạn tràn đầy lư tưởng, gồm Vương Quân Đào (Wang Juntao), người từng tham giao vào "Phong trào Ngũ Tứ Thiên An Môn".

Tuy nhiên Ngô Nhân Hoa chưa bao giờ tham gia các hoạt động với những người bạn của ông. Bởi v́ ông biết một khi ông quan tâm đến chính trị, ông sẽ ngay lập tức bị "điều động" đến một bộ phận khác và con đường theo đuổi học vấn sẽ không c̣n.

Nhưng dường như ông càng rời xa chính trị bao nhiêu, ông lại càng bị nó cuốn vào bấy nhiêu.

Ngô Nhân Hoa tin rằng cái chết của nhà cựu lănh đạo ủng hộ tự do Hồ Diệu Bang vào 1989 là đỉnh điểm của phong trào sinh viên.

Khi xă hội bắt đầu trở nên mở cửa hơn, th́ chính quyền lại bắt thắt chặt lại. Giới tri thức phải đứng dậy và để xă hội tiếp tục tiến lên, và không thể để xă hội Trung Quốc trở nên lạc hậu và bị kiềm hăm chính trị.

"Nếu trí thức trẻ Trung Quốc không đứng lên v́ lợi ích của bản thân, th́ Trung Quốc không có hi vọng."

Vào buổi chiều 17/4/1989, Ngô Nhân Hoa lần đầu tiên chính thức tham gia vào hoạt động chính trị. Ông là một trong những người đầu tiên tuần hành xuống Quảng trường Thiên An Môn với tư cách là một giảng viên trẻ và cũng là một sinh viên.

Khi đó, ông đă sẵn sàng chấp nhận bị, sa thải, bị đuổi khỏi trường đại học, và thậm chí cả bị tống giam. Nhưng những ǵ đă xảy ra ở Thiên An Môn c̣n tồi tệ hơn thế, dù ông đă may mắn sống sót.

Bản quyền hình ảnh Getty Images

Image caption Các sinh viên đưa một người bị thương rời khỏi khu vực bị quân đội đàn áp

Vượt biên v́ lời thề máu

Sau 4/6, Ngô Nhân Hoa trở về quê nhà ở Ô Châu một thời gian.

Nhưng đến tháng 10/1989, người bạn thân của Nhân Hoa, Vương Quân Đào, một trong những sinh viên đầu tiên khởi xướng Phong trào sinh viên năm 1989, đă bị bắt giữ.

Ngô Nhân Hoa quyết định vượt biên để kêu gọi giải cứu những người bạn của ḿnh.

"Chúng tôi đă nhận được tin rằng chính phủ Trung Quốc sẽ ngay lập tức tiến hành một phiên ṭa lớn đối với những người biểu t́nh chủ chốt trong sự kiện Thiên An Môn. Theo thông lệ trước đây, người bị kết tội tham gia nhóm phản cách mạng sẽ bị kết án tử h́nh, và chính phủ Trung Quốc th́ không ngại ngần ǵ điều này vào 1989... nhiều người nói rằng những người đóng vai tṛ quan trọng như Vương Quân Đào và Trần Tử Minh (Chen Ziming) chắc chắn sẽ bị kết án tử h́nh," Nhân Hoa nói, nhớ lại khi đó.

Sau kỳ nghỉ mùa xuân ở quê nhà ở Ôn Châu vào 1990, Ngô Nhân Hoa nói với gia đ́nh rằng ông sẽ quay lại Bắc Kinh, nhưng ông đi thẳng xuống phía Nam để chuẩn bị vượt biên.

Đến Trung Sơn, Quảng Đông, người dẫn đường đă lừa ông rằng chỉ có một con sông nhỏ từ Châu Hải sang Macao, rằng "chỉ cần nhấc nhân qua là tới".

Nhưng khi đến nơi, Nhân Hoa nhận ra đó là một cái vịnh, với sóng vỗ đập vào những ḥn đá trên bờ.

Bản quyền hình ảnh Getty Images

Image caption Hàng chục ngàn sinh viên tham gia Phong trào đấu tranh dân chủ năm 1989 tại Quảng trường Thiên An Môn

"Tôi không thấy ánh sáng ở phía bên kia. Tôi không biết Macao cách đó bao xa."

Nhưng ông đă hứa với những người bạn, với Vương Quân Đào, với Trần Tử Minh rằng ông sẽ vượt biên, ông sẽ đứng lên để nói cho thế giới biết về những ǵ đă xảy ra với họ.

Đứng trước lựa chọn quay đầu vào bờ, hay nhảy xuống bóng tối mênh mông của biển và bóng tối, Nhân Hoa quyết định bơi qua ḍng nước lạnh 7 độ C suốt hơn 4 tiếng đồng hồ từ Châu Hải sang Macao.

Khi đến được Macao, ông lên một chiếc thuyền đánh cá đến Hong Kong. Vào tháng 7/1990, ông đến Hoa Kỳ với tư cách tỵ nạn chính trị và ở Los Angeles theo chiến dịch Hoàng Tước Hành động (Operation Yellowbird), nhằm giúp những sinh viên phong trào 4/6 thoát khỏi Trung Quốc.

Trong thời gian đó Nhân Hoa viết nhiều bài báo, tuyên bố với quốc tế về những sinh viên khác như Vương Quân Đào và Trần Tử Minh, những người không được biết đến rộng răi như giới lănh đạo sinh viên như Vương Đan hay Sài Linh.

Tuy nhiên, Vương Quân Đào và Trần Tử Minh vẫn bị kết án tù 13 năm tù giam vào 1991. Năm 1994, Vương Quân Đào được sang Mỹ chữa bệnh sau khi bị xác định viêm gan B và sức khỏe suy kiệt v́ nhiều lần tuyệt thực.

Trần Tử Minh cũng được thả v́ lư do sức khỏe vào 1994 nhưng sau đó lại quay lại nhà tù. Năm 1996, ông được đưa sang Mỹ chữa bệnh, nhưng lại bị đưa về Trung Quốc và bị quản thúc tại gia cho đến khi bản án của ông kết thúc. Ông qua đời năm 2014 v́ bệnh ung thư tuyến tụy.

Người lưu giữ kư ức 4/6/1989

Trong 30 năm kể từ ngày 4 tháng 6, 1989, Ngô Nhân Hoa đă dành những nỗ lực miệt mài của ḿnh để hoàn thành ba cuốn sách: Người trong cuộc Giải tỏa đẫm máu Thiên An Môn (天安门血腥清场内幕), Lực lượng Vũ trang Tối cao trong sự kiện ngày 4 tháng 6 (六四事件中的戒严部队) và Sự kiện Ngày 4 tháng 6 (六四事件全程实录).

Bản quyền hình ảnh BBC Chinese

Image caption Ngô Nhân Hoa

Ông đă sử dụng chuyên môn của ḿnh trong việc nghiên cứu văn học cổ điển để thu thập thông tin về các nạn nhân thảm sát Thiên An Môn và các lực lượng thiết quân luật, và trở thành học giả nổi tiếng nghiên cứu sự kiện Ngày 4 tháng 6.

Từ năm 1989, chính quyền Trung Quốc luôn coi Thiên An Môn 1989 là một chủ đề nhạy cảm và kiểm soát rất chặt chẽ thông tin, dẫn đến việc nghiên cứu rất khó khăn.

Tuy nhiên, Ngô Nhân Hoa nói rằng ông hy vọng sẽ để lại một kho lưu trữ lịch sử hoàn chỉnh về "Cuộc thảm sát Ngày 4 tháng 6" để mọi người có thể nh́n lại quá khứ, và t́m ra những bài học cho tương lai.

"Một quốc gia, một dân tộc, phải có một kư ức lịch sử. Một quốc gia không có lịch sử, đó là một quốc gia đau buồn...", Nhân Hoa nói.

BBC tiếng Trung không thể xác minh độc lập nội dung các cuốn sách của Ngô Nhân Hoa, nhưng nhiều nhà nghiên cứu Trung Quốc chuyên về "Ngày 4 Tháng 6" tin rằng nghiên cứu của ông có giá trị lịch sử rất cao.

 

Trích: BBC 06.06.19

 

Mục Thời sự Tạp chí Dân chủ & Phát triển điện tử:  

            www.dcpt.org                                                   

hay       www.dcvapt.net                             

                                                          

                                                                     

Email: dcvapt@gmail.com                     

Hiệp Hội Dân Chủ và Phát Triển Việt Nam     Trở về Mục Lục